علت اسهال و علائم و درمان
همه ما در برهه‌ای از زندگی‌مان دچار اسهال شده‌ایم. علائم رایج آن شامل مدفوع مکرر و آبکی، گرفتگی شکم و نفخ است. اگر سه بار یا بیشتر در یک روز مدفوع شل داشته باشید، اسهال دارید. این عارضه می‌تواند ناشی از عوامل زیادی باشد، از جمله بیماری التهابی روده، سندرم روده تحریک‌پذیر و عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی و یا یک واکنش بد به یک دارو نیز می‌تواند مسئول باشد.
اسهال چیست؟
اسهال یکی از شایع‌ترین شکایات سلامتی است. این شرایط می‌تواند از یک وضعیت خفیف و موقت تا یک وضعیت تهدید‌کننده زندگی متغیر باشد. اگر مدفوع شخصی به طور مکرر دفع می‌شود، اما مدفوع آن حالت طبیعی دارد، این اسهال نیست. به طور مشابه، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، اغلب مدفوع شل و چسبناک دفع می‌کنند که طبیعی است. زمانی‌که مدفوع بصورت شل و آبکی درآید شخص دچار اسهال شده است. بسیاری از افراد چند بار در سال دچار این عارضه می‌شوند. به طور معمول ۲ تا ۳ روز طول می‌کشد. برخی افراد بیشتر به آن مبتلا می‌شوند.
این اختلال نشانه‌ای از عفونت در دستگاه روده است که می‌تواند توسط ارگانیسم‌های مختلف باکتریایی، ویروسی و انگلی ایجاد شود. عفونت از طریق غذا یا آب آشامیدنی آلوده یا از فردی به فرد دیگر در نتیجه عدم رعایت بهداشت منتقل می‌شود. برخی از افراد که سندرم روده تحریک‌پذیر دارند بیشتر مبتلا می‌شوند. اسهال می‌تواند منجر به کم آبی بدن و از دست دادن الکترولیت‌هایی مانند سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلرید و بی‌کربنات از خون شود. اگر مقادیر زیادی مایعات و الکترولیت‌ها از دست بروند، فرد احساس ضعف می‌کند و فشار‌خون به اندازه‌ای کاهش می‌یابد که باعث غش (سنکوپ)، اختلالات ریتم قلب (آریتمی) و سایر اختلالات جدی می‌شود.
علت اسهال
علت اسهال می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، برخی از آنها عبارتند‌از:
- سوء مصرف الکل
- حساسیت برخی غذاها
- دیابت
- بیماری‌های روده‌ای (کرون یا کولیت اولسروز)
- عفونت توسط باکتری‌ها
- سوء مصرف ملین
- داروها
- تیروئید بیش فعال
- پرتودرمانی
- برخی سرطان‌ها
- جراحی دستگاه گوارش
- خوردن غذاهایی که باعث اختلال در سیستم گوارش می‌شوند.
- مشکل در جذب برخی از مواد مغذی که سوء جذب نامیده می‌شود.
انواع اسهال
اسهال را به صورت‌های مختلفی می‌توان تقسیم‌بندی کرد. در زیر به انواع آن اشاره شده است:
- اسهال حاد
- اسهال مداوم
- اسهال مزمن
اسهال حاد
اسهال حاد شایع‌ترین نوع آن است که به صورت آبکی و شل که یک یا دو روز طول می‌کشد. نیازی به درمان ندارد و معمولا بعد از چند روز از بین می‌رود.
اسهال مداوم
اسهال مداوم به طور کلی برای چند هفته (دو تا چهار هفته) ادامه می‌یابد.
دنبال راهکار درمانی هستید؟
گروه سلامت بهروزی با ارائه برنامه‌های درمانی و استفاده از جدیدترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات روز دنیا به شما کمک می‌کند تا هر چه سریعتر سلامتی خود را به دست آورید.
برای دریافت نوبت ویزیت با شماره ۲۶۷۶۵۱۲۲(۰۲۱) تماس بگیرید.
اسهال مزمن
اسهال مزمن بیش از چهار هفته طول می‌کشد یا به طور منظم در مدت زمان طولانی بیاید و از بین برود.
علائم اسهال چیست؟
برخی از علائم اسهال عبارتند از:
- نفخ در شکم
- گرفتگی عضلات
- مدفوع نازک یا شل
- مدفوع آبکی
- احساس فوری به دفع مدفوع
- حالت تهوع
- خون یا مخاط در مدفوع
- تب
- کاهش وزن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن اسهال و علائم زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- وجود خون در مدفوع
- مدفوع سیاه و قیری
- تب بالا
- اسهال بیش از دو روز
- درد شدید در ناحیه شکم
- پس از بازگشت از سفر خارجی
- زنان باردار
- سالمندان
- ادرار تیره
- ضربان قلب سریع
- سردرد
- پوست خشک
- گیجی
- مقدار ادرار کمتر از حد معمول
- حالت تهوع یا استفراغ که مانع از نوشیدن مایعات برای جایگزینی مایعات از دست رفته می‌شود.
نحوه و چگونگی تشخیص اسهال
برای تشخیص اسهال و علت آن، پزشک می‌تواند:
- سابقه پزشکی
- داروهای مصرفی
- بررسی نوع مواد غذایی استفاده شده
- معاینه فیزیکی
- آزمایش خون برای بررسی بیماری‌ها یا اختلالات خاص
- کولونوسکوپی
- آزمایش مدفوع برای یافتن باکتری یا انگل
تغذیه مناسب برای درمان اسهال
خوردن برخی از غذاها می‌تواند به کاهش علائم کمک کند و در درمان اسهال مفید باشد. غذاهای کم فیبر می‌تواند به سفت شدن مدفوع کمک کند. برخی از مواد‌غذایی که می تواند تاثیرگذار باشند، عبارتند از:
- موز
- برنج سفید
- کمپوت سیب
- نان تست
- بلغور جو دوسر
- سیب زمینی پخته
غذاهای سرخ شده و چرب معمولا در افرادی که دچار این اختلال شده‌اند، به خوبی تحمل نمی‌شوند. همچنین باید غذاهای پرفیبر مانند سبوس و همچنین میوه‌ها و سبزیجات را که می‌توانند نفخ را افزایش دهند، محدود کنید.
درمان اسهال
در درمان اسهال، اگر اسهال خونی، همراه با تب باشد و بیش از هفت روز ادامه یابد و با درد شدید شکم همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. در صورت عدم درمان، برای سلامتی تهدید‌کننده است. کم آبی بدن بخصوص برای کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند خطرناک است. کم آبی ناشی از این اختلال می‌تواند خطرناک باشد و می‌تواند به سرعت در کودکان خردسال رخ دهد. داروهای بدون نسخه برای درمان در کودکان توصیه نمی‌شود، بنابراین مهم است که با پزشک متخصص صحبت کنید. نوزادان زیر ۳ ماه باید سریعا نزد پزشک برده شوند.
اگر بصورت خفیف باشد، ممکن است نیاز به مصرف چیزی نباشد. اگر این وضعیت ادامه داشت باید موارد زیر را رعایت بفرمایید:
- آبرسانی
- آنتی بیوتیک ها
- پروبیوتیک ها
- دارو برای بیماری خاص
- داروهای بدون نسخه
آبرسانی
آبرسانی بسیار مهم است. کم آبی بدن می‌تواند خطرناک و آسیب رسان باشد. الکل، شیر، نوشابه و سایر نوشیدنی‌های گازدار یا کافئین‌دار نباید برای هیدراتاسیون استفاده شوند، زیرا ممکن است علائم شما را بدتر کنند.
آنتی بیوتیک ها
مصرف آنتی‌بیوتیک با تشخیص پزشک و تحت نظر وی انجام می‌شود. معمولا برای درمان عفونت یا انگلی که باعث این عارضه شده، تجویز می‌شود.
پروبیوتیک ها
پروبیوتیک‌ها منبع باکتری‌های “خوب” هستند که در مجرای روده شما برای ایجاد یک محیط روده سالم کار می‌کنند. آنها اساسا میکرو ارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که در غذاهای خاصی وجود دارند، از جمله:
- پنیرها
- شکلات تلخ
- زیتون سبز
- کفیر
- ترشیجات
- نان خمیر مایه
- ماست
باکتری‌های خوبی که در مجرای روده زندگی می‌کنند، برای عملکرد طبیعی دستگاه گوارش ضروری هستند. آنها نقش مهمی در محافظت از روده در برابر عفونت دارند. هنگامی‌که سیستم توسط آنتی‌بیوتیک‌ها تغییر می‌کند یا تحت تاثیر باکتری‌ها یا ویروس‌های ناسالم قرار می‌گیرد، ممکن است دچار این عارضه شوید.
پروبیوتیک‌ها می‌توانند با بازگرداندن تعادل باکتری‌ها در روده به اسهال کمک کنند. پروبیوتیک‌ها نیز به صورت پودر یا قرص وجود دارند.
دارو برای بیماری خاص
این اختلال می‌تواند نشانه چندین بیماری باشد، از جمله سندرم بیماری التهابی روده، روده تحریک‌پذیر مانند بیماری کرون و کولیت اولسروز، کولیت میکروسکوپی یا رشد بیش از حد باکتری‌ها
داروهای بدون نسخه
اگر علائم شما شدید نباشد، با نظارت پزشک، چندین داروی بدون نسخه می‌تواند به این عارضه کمک کند. داروهای رایج بدون نسخه عبارتند از:
- بیسموت ساب سالیسیلات (پپتو-بیسمول و کائوپکتات)
- لوپرامید (ایمودیوم)
در حالی که این داروها می‌توانند علائم را تسکین دهند، اما علت اصلی را درمان نمی‌کنند.
