روش‌های فیزیوتراپی برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر

اگر دچار بیرون زدگی دیسک کمر هستید و به دنبال روش‌های بدون جراحی برای درمان فتق دیسک کمر می‌گردید، فیزیوتراپی دیسک کمر با روش‌های درمان غیرتهاجمی می‌تواند بسیار به شما کمک کند. در ادامه انواع روش‌های فیزیوتراپی برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر و مکانیسم عمل هر یک را به‌طور مفصل بررسی می‌کنیم.

انواع روش‌های فیزیوتراپی دیسک کمر

انواع روش‌های درمانی در فیزیوتراپی دیسک کمر عبارتند از:

1. لیزر درمانی
2. اولتراسوند تراپی
3. سوزن خشک یا درای نیدلینگ
4. مگنت تراپی
5. تکارتراپی
6. گرما یا سرما درمانی
7. درمان‌های دستی فیزیوتراپی

لیزر درمانی

لیزرها امواج الکترومغناطیسی تقویت شده‌ای هستند که می‌توانند پرتو متمرکزی را از خود ساطع کنند. لیزر درمانی روشی مدرن است که به دو صورت در کلینیک‌های فیزیوتراپی انجام می‌شود.

1. لیزرهای کم توان یا سرد
2. لیزرهای پرتوان یا سوپر لیزرها یا لیزرهای گرم

شواهد علمی حاکی از اثرات سودمند پرتوهای لیزر بدون هیچگونه عوارض جانبی هستند. تنها خطر استفاده از لیزر آسیب چشم در صورت تابش مستقیم می‌باشد، به همین دلیل هنگام لیزر درمانی عینک‌های مخصوص داده می‌شود و یا از بیمار خواسته می‌شود چشمان خود را ببندد.

از لیزر درمانی به طور وسیعی برای درمان همه انواع آسیب‌های بافت نرم نظیر آسیب دیسک، صدمات عضلانی، هماتوم، التهاب‌های تاندونی، ترمیم انواع زخم، کاهش تورم، لنفودما و … استفاده می‌شود.

اما در نواحی که تومور وجود دارد، رحم خانم‌های باردار نمی‌توان از لیزر استفاده کرد. مدت زمان هر جلسه درمانی با توجه به حاد یا مزمن بودن عارضه و وسعت ناحیه مورد درمان تعیین می‌شود. تعداد جلسات درمانی بین ۸ تا ۳۰ جلسه درمانی بسته به میزان آسیب انتخاب می‌شود.

مکانیسم عملکرد لیزرها

مکانیسم عملکرد لیزرها و اثرات و فوایدی که دارد، شامل موارد زیر است:

1. اثر ضد التهاب
2. ضد درد (اثر مسکن)
3. بهبود فعالیت‌های عروقی
4. کاهش تشکیل بافت فیبروز

در ادامه هر کدام از موارد بالا توضیح داده می‌شود.

اثر ضد التهاب

نور لیزر باعث تحریک فعالیت دستگاه لنف می‌شود، (مایعات مناطق متورم را خالی می‌کند). بنابراین باعث کاهش ادم شده و در نتیجه درد کمتر می‌شود.

ضد درد (اثر مسکن)

لیزر درمانی با اثر بر روی سلول‌های عصبی جلوی انتقال پیام درد به مغز را گرفته و حساسیت عصب را کمتر می‌کند. همچنین با تحریک ترشح مقادیر زیاد هورمون‌های ضد درد، اندورفین و انکفالین باعث کاهش درد می‎شود.

تسریع فرایند ترمیم بافت و رشد سلولی

لیزرتراپی با نفوذ در بافت، باعث سرعت بخشیدن به تکثیر و رشد سلولی و رگ زایی و افزایش جریان خون به ناحیه باعث تحریک ترمیم می‌شود.

بهبود فعالیت‌های عروقی

لیزر درمانی باعث ایجاد مویرگ‌های جدید در بافت آسیب دیده شده، فرایند بهبود را سرعت بخشیده، زخم‌ زودتر بسته می‌شود و بافت اسکار را کاهش می‌دهد.

کاهش تشکیل بافت فیبروز

لیزر درمانی با قدرت بالا، تشکیل بافت اسکار ناشی از بریدگی، خراش، سوختگی یا جراحی را کاهش می‌دهد.

اولتراسوند تراپی

اولتراسوند تراپی یا امواج فراصوت، فرکانس‌هایی در حدود چند مگاهرتز هستند که برای درمان و فیزیوتراپی دیسک کمر استفاده می‌شود. عمق نفوذ این امواج ۳/۳ تا ۶/۶ سانتی‌متر است. اولتراسوند تراپی با دو مکانیزم عمل می‌کند که شامل موارد زیر است:

1. اثرات گرمایی
2. اثرات مکانیکی

اثرات گرمایی

در این فرآیند مولکول‌ها با جذب انرژی حول محور خود شروع به نوسان می‌کنند. نوسان مولکول‌ها باعث ایجاد گرما شده و این گرما باعث افزایش متابولیسم و فعالیت سلولی می‌شود، بنابراین روند التیام را سرعت می‌بخشد.

علاوه بر این افزایش حرارت بافت‌ها باعث کاهش درد و اسپاسم می‌شود. همچنین گرمای تولیدی با افزایش انعطاف پذیری کلاژن بافت‌ها، بر روی خشکی مفصلی و چسبنگی‌های لیگامانی و کپسولی نیز تاثیر می‌گذارد.

اثرات مکانیکی

اثر مکانیکی به این صورت است که با برخورد امواج اولتراسوند منقطع حباب‌های گازی در بافت هدف تشکیل شده و منبسط و منقبض می‌شود. نتیجه این انبساط و انقباض در بافت نرم که یک فعالیت مکانیکی است منجر به کاهش تورم و التهاب شده و درد از بین خواهد رفت.

از اولتراسوندتراپی هم همانند لیزر در انواع مختلف بیماری‌های عضلانی اسکلتی مانند التهاب تاندون، چسبندگی‌ها، کشیدگی‌های بافت نرم و ترمیم شکستگی‌ها و … استفاده می‌شود. مدت زمان استفاده از اولتراسوند، محل استفاده، تعداد جلسات، منقطع یا پیوسته بودن امواج و همچنین فرکانس درمانی با توجه به مشکل بیمار متفاوت است.

موارد منع استفاده از اولتراسوند تراپی

تومورها، رحم خانم‌های باردار، صفحات رشد در کودکان، محل‌های عفونت، مشکلات عروقی، چشم‌ها، غدد بیضه، تخمدان‌ها، مناطق دارای بی حسی‌، نزدیک بافت‌های عصبی و ۶ ماه پس از رادیوتراپی نمی‌توان از اولتراسوند استفاده کرد.

سوزن خشک یا درای نیدلینگ

سوزن خشک یکی دیگر از روش‌های فیزیوتراپی دیسک کمر است که بسیاری از افراد آن را با طب سوزنی اشتباه می‌گیرند. در هر دو تکنیک از سوزن استفاده می‌شود، اما محل‌های درمان و مکانیسم عملکردشان با هم بسیار متفاوت می‌باشد. طب سوزنی با چند هزار سال قدمت بر اساس طب سنتی چینی عمل می‌کند، اما سوزن خشک یک روش پرکاربرد در فیزیوتراپی است که براساس نوروفیزیولوژی و آناتومی انجام می‌شود.

در هر دو، سوزن را بدون تزریق هیچگونه ماده‌ای به داخل بدن فرو می‌برند. در طب سوزنی هدف بازگرداندن تعادل و انرژی به بدن می‌باشد، اما هدف از زدن سوزن خشک، تسکین درهای عضلانی و رفع اختلالات عضلانی مثل سفتی یا کوتاهی عضلات می‎باشد.

در روش سوزن خشک در برخی موارد حتی ممکن است سوزن‌ها را برای اثرگذاری بیشتر به دستگاه تحریک الکتریکی وصل کنند. سوزن خشک تنها توسط فیزیوتراپیست آموزش دیده انجام می‌شود.

مکانیسم عملکرد سوزن خشک

مکانیسم عملکرد سوزن خشک تحریک ترشح هورمون‌های طبیعی اندورفین و انکفالین برای کاهش درد و غیر فعالسازی نقاط ماشه‌ای، تحریک کلاژن سازی و پروتئین‌سازی برای ترمیم می‌باشد. سوزن خشک در انواع نقاط ماشه‌ای، درد‌های اسکلتی عضلانی مانند شانه درد، گردن درد، درد زانو و کمر، انواع سردرد، دردهای تیرکشنده و دردهای سیاتیک و … کاربرد دارد.

آیا سوزن خشک، عوارض یا ممنوعیت‌هایی دارد؟

تنها عارضه جانبی این روش دردهای عضلانی چند ساعت تا دو روز پس از انجام تکنیک می‌باشد که خودبه‌خود، یا با استفاده از کمپرس‌های سرد برطرف خواهد شد.

استفاده از این تکنیک در کودکان زیر ۱۲ سال، افرادی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند، وجود عفونت‌های موضعی یا سیستمیک، خانم‌های باردار، مبتلایان به دیابت کنترل نشده ،افرادی که فشار خون بالا، پایین یا کنترل نشده دارند و افراد با بیماری های خودایمنی ممنوعیت دارد.

تعداد جلسات درای نیدلینگ

تعداد جلسات سوزن خشک و محل انجام آن با توجه به معاینه فیزیوتراپیست شما مشخص می‌شود.

مگنت تراپی

مگنت تراپی یا مگنوتراپی که با اسم مغناطیس درمانی هم شناخته می‌شود، یک روش غیرتهاجمی است که با قرار گرفتن بیمار در داخل میدان‌های مغناطیسی ثابت، یون‌هایی را که در بدن ما وجود دارند به جنبش در می‌آیند و جریان خون به محل مورد نظر زیاد می‌شود و با انتقال بیشتر مواد مغذی به محل آسیب و دفع مواد زائد از ناحیه باعث تحریک رشد و ترمیم، کاهش التهاب و تورم بافت‌های عضله، لیگامان، تاندون و استخوان‌ها و اعصاب می‌شود.

مگنت تراپی با افزایش میزان هورمون اندورفین بدن به کاهش درد هم کمک می‌کند. همچنین در مناطقی که شکستگی‌های جوش نخورده یا پوکی استخوان وجود دارد، مگنت تراپی باعث افزایش جذب کلسیم به ناحیه و بهبودی می‌شود.

موارد کاربرد مگنت تراپی چیست؟

موارد کاربرد مگنت تراپی در فیزیوتراپی دیسک کمر شامل موارد زیر است:

1. درد در انواع مفاصل گردنی، کمری، لگنی، شانه، زانو و …
2. فیبرومیالژیا
3. پوکی استخوان
4. شکستگی‌های جوش نخورده
5. دردهای روماتیسمی و آرتروز
6. مشکلات خواب
7. زخم بستر
8. سوختگی‌ها
9. بیماری‌های پوستی

آیا مگنت تراپی، عوارض یا ممنوعیت‌هایی دارد؟

اگر چه این روش درمانی بدون خطر می‌باشد، اما در افرادی که ضربان‌ساز مصنوعی قلبی دارند، افرادی که کاشت حلزون گوش انجام داده‌اند، افراد مبتلا به بیماری‌های خونی و بیماری‌های عفونی شدید و بیماری‌های متابولیسمی بدن، وجود زخم‌های باز و خونریزی دهنده و در زنان در دوران بارداری نباید استفاده شود.

تعداد جلسات مگنت تراپی

هر جلسه مگنت تراپی ۲۰ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. تعداد جلسات برای اثر بخشی مطلوب بسته به نوع ضایعه متفاوت خواهد بود.

تکارتراپی و فیزیوتراپی برای دیسک کمر

تکارتراپی یا آر اف (RF) تراپی طیفی از امواج رادیوفرکانس است که با هدف انتقال انرژی به بدن انجام می‌شود. انرژی وارد شده به بدن باعث افزایش تبادلات سلولی، بهبود جریان لنف و خون می‌شود.

تکار تراپی با افزایش گرمای عمقی در بافت‌ها سرعت متابولیسم و بازسازی بافت‌های عضلانی، تاندون‌ها، لیگامان‌ها، بافت‌های همبند و استخوان‌های آسیب دیده را افزایش می‌دهد و باعث تحریک آزادسازی هورمون‌های تسکین دهنده درد می‌شود و همچنین باعث کاهش ادم و تورم، افزایش اکسیژن و انرژی در بافت‌های آسیب دیده، افزایش دامنه حرکتی مفاصل، کاهش دوره نقاهت می‌شود.

طول موج‌های رادیوفرکانس برای بافت‌های بدن بدون خطر هستند و عوارض جانبی به جای نمی‌گذارند. زمانی که امواج رادیو فرکانسی به بافت وارد می‌شود، انرژی خود را از طریق ایجاد جریان الکترومغناطیسی منتقل می‌کند.

ایجاد جریان الکترومغناطیسی در طول بافت، باعث حرکت سریع‌تر یون‌های موجود در بافت می‌شود و در نتیجه باعث افزایش فعالیت سیستم لنفاوی و افزایش نفوذپذیری مویرگی می‌شود. فعالیت بیشتر سیستم لنفاوی اثرات مطلوبی مانند کاهش تورم، تاثیرات ضد التهابی و جذب سموم توسط سیستم لنفاوی می‌شود.

علاوه بر این تکارتراپی با اثرات گرمایی باعث اتساع عروقی می‌شود که سبب می‌شود جریان خون در بافت هدف افزایش پیدا کند. این افزایش جریان خون باعت افزایش اکسیژن رسانی و مواد مغذی به بافت تحت درمان می‌شود. در نتیجه سرعت هدایت عصبی را افزایش می‌دهد، کشش‌پذیری بافت‌های نرم را افزایش می‌دهد و نتیجه همه این موارد باعث بهبود درد، آزاد شدن عضلات و اثرات ضد درد می‌شود.

کاربردهای تکارتراپی در فیزیوتراپی

تکارتراپی هم مانند سایر روش‌های درمانی در فیزیوتراپی کاربردهای زیادی دارد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است.

انواع اختلالات عضلانی اسکلتی مانند دردهای کمری و گردنی، آسیب‌های ورزشی، دردهای ناشی از آرتروز، آرنج تنیس بازان و گلف بازان، دردهای زانو، اسپاسم‌های عضلانی، پیچ خوردگی‌ها، شکستگی‌ها، چسبندگی‌های پس از جراحی‌ها، سلولیت، کاهش چین و چروک‌های پوستی و لیفت و …

تکارتراپی در ضایعات حاد، تومورها، افرادی که باتری قلبی دارند، دوران بارداری، نوروپاتی دیابتی، عفونت، بر روی صفحات رشد، افرادی با سابقه افت فشار، التهاب‌های وریدی نباید استفاده شود. این روش درمانی بسیار لذت بخش و آرامش دهنده است و بیمار در طول درمان حس خوشایند ماساژ را دارد.

هر جلسه تکارتراپی بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان می‌برد. تعداد جلسات درمانی همانند سایر روش‌های درمانی پس از معاینه و تشخیص تعیین می‌شود.

مقاله ورزش دیسک کمر و ماساژ درمانی و آب درمانی را بخوانید.

گرما یا سرما درمانی

گرما یا سرما درمانی یکی از روش‌های رایج در فیزیوتراپی می‌باشد که با اهداف مختلف استفاده می‌شود. اینکه شما از کدام روش گرما یا سرما درمانی نتیجه بهتری می‌گیرید، بستگی به نوع آسیب و سایر بیماری‌های شما دارد.

مثلا اگر شما بیماری ام اس دارید به هیچ وجه نباید از گرمادرمانی استفاده کنید، چرا که باعث بدتر شدن وضعیت فعلی بیماری شما خواهد شد، پس لازم است در هنگام مراجعه به فیزیوتراپی سایر بیماری‌های زمینه خود را نیز با فیزیوتراپیست خود در میان بگذارید.

انواع گرما درمانی

انواع گرما درمانی شامل موارد زیر است:

1. گرمای سطحی با امواج مادون قرمز، کیسه آب گرم، حمام پارافین، هوای داغ، حمام آب داغ، آب درمانی گرم
2. گرمای عمقی با امواج اولتراسوند، دیاترمی، تکارتراپی و میکروویو

اثرات گرمادرمانی

اثرات گرما درمانی در فیزیوتراپی دیسک کمر شامل موراد زیر است:

1. تسکین درد: گرما موثرترین روش کنترل ضددرد غیردارویی است. تغییرات عروقی با افزایش جریان خون عوامل آغاز کننده درد را که توسط آسیب وارد به بافت آزاد شده شسته و از بافت خارج می‌کند.
2. کاهش اسپاسم عضلانی
3. اثر آرام بخشی
4. افزایش دامنه حرکتی
5. تقویت سیستم دفاعی
6. کنترل عفونت‌های سطحی با گرمای خشک

هرکدام از روش‌های گرما درمانی موارد منع استفاده مخصوص به خود را دارد و فیزیوتراپیست شما باید آنها را در نظر بگیرد.

سرما درمانی

در فیزیوتراپی دیسک کمر از سرما درمانیکه باعث کاهش ادم و کاهش آزادسازی مواد التهابی و کاهش درد می‌شود. پس از اعمال جراحی، سرما درمانی میزان درناژ زخم را کم کرده و زمان برگشت به حرکت را سرعت می‌بخشد و موجب افزایش تحرک بیمار و کاهش زمان ترخیص می‌گردد.

همچنین سرما درمانی باعث کاهش اسپاسم و اسپاستی‌سیته و افزایش قدرت عضلانی هم می‌شود. در آسیب‌های حاد، سرمادرمانی با کاهش نفوذپذیری عروق بسیار کوچک و کاهش تحرک لکوسیت‌ها (فاکتور التهابی) باعث کاهش تخریب بافتی می‌شوند.

انواع روش‌های سرما درمانی

انواع روش‌های سرما درمانی در فیزیوتراپی دیسک کمر شامل موارد زیر است:

1. پک‌های سرد
2. کرایوتراپی‌
3. ماساژ یخ‌
4. اسپری‌های تبخیر شونده‌
5. حوله یخ

همانند روش‌های گرما درمانی، روش‌های سرما درمانی هم موارد منع استفاده خاصی دارند که حتما فیزیوتراپیست شما در نظر خواهد گرفت.

درمان‌های دستی فیزیوتراپی در دیسک کمر

در درمان فیزیوتراپی دیسک کمر از درمان‌های دستی استفاده می‌شود و شامل موارد زیر است که با توجه به صلاح دید فیزیوتراپیست می‌تواند برای درمان فتق دیسک کمر مفید باشد.

1. موبیلیزاسیون مفصل
2. موبیلیزاسیون عصب
3. سوزن خشک
4. تیپینگ