اسکار هیپرتروفیک و درمان جای زخم

اسکار هایپرتروفیک به باقیمانده جای زخم گفته می‌شود و در مواردی مانند سوختگی، بعد از زایمان (عمل سزارین) و … ایجاد می‌شود. برای درمان اسکار هیپرتروفیک و از بین بردن جای زخم از تکنیک‌های فیزیوتراپی مانند سرما درمانی، اولتراسوند و … می‌توان استفاده نمود.

اسکار هایپرتروفیک (Hypertrophic Scar) چیست؟

اسکار هایپرتروفیک در اثر عدم توازن ساخت و تحلیل کلاژن در مرحله سوم ترمیم زخم (مرحله بلوغ، از هفته ۴ تا ۱۸ ماه و بیشتر) ایجاد می‎شود.

نکته مهم اینکه اسکار هیپرتروفیک در زخم‎هایی که به پایین‎تر از سطح درم رسیده‎اند تشکیل می‎شود. رشد اسکارها محدود به لبه‎های ضایعه اولیه باقی می‎مانند و معمولا کمتر از نیم سانتی متر ارتفاع دارند و به تدریج مسطح‎تر می‎شوند و بهبود نسبی پیدا می‎کنند ولی درعرض ۶ ماه تا یک سال پس از رفع عامل زمینه‎ای بهبود می‎یابند.

تروماهای پرخطر از نظر ایجاد این ضایعات عبارتند از: سوختگی‎ها، سوراخ کردن گوش و هر عاملی که ترمیم زخم را طولانی کند. اسکار هایپرتروفیک معمولا در کودکان، افراد سیاه پوست و مناطق تحت کشش و تحرک شایع‎تر است.

درمان و از بین بردن جای زخم

همواره انتخاب بهترین روش درمان و از بین بردن جای زخم برای اسکار هیپرتروفیک یک چالش بزرگ در بین گروه پزشکی بوده است و روش‎های متعددی برای درمان آن پیشنهاد داده‎اند.

اسکار هایپرتروفیک به مدت ۱۸ تا ۲۴ ماه بعد از تشکیل در حالتی پویا قرار دارد به همین جهت در صورتی که فشاری بر روی عروق نباشد معمولا جراحی صورت نمی‎گیرد و درمان به صورت کانسرواتیو انجام می‎شود.

اگر بعد ۱۸ ماه، ۳ روز متوالی فشار خارجی برداشته شود و محل اسکار قرمز و برجسته نشود می توان فشار خارجی را برداشت و در این زمان درمان جراحی اثرگذارتر است.

تکنیک‎های کاربردی فیزیوتراپی در درمان اسکار هیپرتروفیک و از بین بردن جای زخم شامل موارد زیر است:

1. ماساژ (افزایش انعطاف‎پذیری و شکل گیری دوباره اسکار، کاهش درد و خارش، افزایش موبیلیتی و الاستیسیتی، بهبود تغذیه و کارایی بهتر)
2. کشش مکانیکی (بهبود بافت زخم، پیشگیری یا اصلاح کانترکچر و افزایش دامنۀ حرکتی)
3. فشار (یک رابطۀ قوی با روند التهاب، جهت گیری کلاژن و بازسازی ساختار اپی درم و درم دارد)
4. سرما درمانی (تغییر در میکروسیرکولیشن، کاهش جریان خون، آنوکسی پوست و کاهش تولید کلاژن)
5. اولتراسوند (تا قبل از ۱۸ ماه به صورت پالس موجب افزایش قابلیت کشسانی بافت کلاژن و نظم‎دهی فیبرهای کلاژن می‎شود) می‎باشند.

فیزیوتراپی اسکار هیپرتروفیک

روش‌های فیزیوتراپی برای اسکار هیپرتروفیک و از بین بردن جای زخم شامل موارد زیر است:

1. کشش مکانیکی: پروتکل توانبخشی سوختگی بر روی کشش زودرس و همچنین ورزش اکتیو از روز اول ورود یا روز سوم پس از پیوند پوست با ۶۰ تا ۱۳۵ دقیقه درمان روزانه تجویز می‎شود.
2. ماساژ: تکنیک‎های ماساژ در ۶ زمینه از جمله افلوراژ، فریکشن، پتریساژ، استروک و طب فشاری جهت کاهش ضخامت بافت اسکار و اریتما، کاهش درد و خارش
3. فشار: جهت کاهش ضخامت و کاهش قرمزی اسکار
4. اولتراسوند پالس: جهت کاهش چسبندگی اسکار
5. سرما درمانی: جهت کاهش درد و خارش
6. لیزر: جهت از بین بردن بافت اسکار و بهبود روند ترمیم
7. درای نیدلینگ: جهت افزایش دامنه
8. تمرینات کششی و افزایش دامنه مفاصل در مناطقی که اسکار روی مفصل یا در اطراف آن قرار دارد
9. آموزش پوزیشن دهی ناحیه اسکار جهت جلوگیری از کوتاهی و لباس فشاری و اسکار

آیا می‌دانید لیزرتراپی چیست و چه کاربردهایی دارد؟