زخم بستر یا زخم فشاری چیست؟
زخم بستر یا زخم فشاری یک زخم باز روی پوست است که در اثر فشار مداوم طولانی مدت به ناحیه خاصی از بدن ایجاد می‌شود. کاهش جریان خون در این نواحی منجر به آسیب بافت می‌شود.
زخم بستر چیست؟
زخم بستر یا زخم فشاری (Bedsore) بیشتر در افرادی که توانایی تغییر وضعیت خود را نداشته باشند و مجبورند به طور طولانی مدت در بستر بخوابند رخ می‌دهد. هنگامی که فرد به صورت طولانی مدت، بدون هیچ گونه حرکت خاصی بر روی یک نقطه مشخصی از بدن بخوابد، منطقه‌ای از بدن که به استخوان نزدیک‌تر است قرمز، ملتهب و دردناک می‌شود و از این رو به دلیل حساس شدن پوست، زخم در فرد رخ می‌دهد.
زخم فشاری اغلب روی پوستی که نواحی استخوانی را می‌پوشاند ایجاد می‌شود. شایع‌ترین مکان‌ها برای زخم فشاری باسن، شانه‌ها، پشت بازوها، پاها، دنبالچه، مچ پا یا پاشنه پا ایجاد می‌شوند.
این عارضه در بین افراد مسن و افرادی که تحرکشان به دلایلی مانند سکته مغزی، شکستگی لگن کاهش یافته شایع است. در صورت عدم درمان، عفونت‌ها می توانند به خون، قلب و استخوان‌ها سرایت کرده و زندگی را تهدید کنند. اما مهم است بدانید که زخم بستر قابل درمان است. چشم انداز یک فرد به عوامل متعددی از جمله شرایط پزشکی زمینه‌ای و همچنین مرحله زخم بستگی دارد.
علت زخم بستر
علت زخم بستر را می‌توان به مسدود شدن مویرگ‌های تغذیه کننده پوست اشاره نمود که این مویرگ‌ها به علت فشره شدن‌های زیاد پوست در بین برجستگی‌های استخوانی زیرین رخ می‌دهد. تا وقتی که این فشار ادامه داشته باشد، این مویرگ‌ها همچنان بسته باقی خواهند ماند.
افراد سالم هنگامی که در رختخواب خود هستند، مرتبا در حال تغییر وضعیت خود می‌باشند و به این ترتیب آن محل‌هایی از پوست که تحت فشار هستند دائم در حال تغییر می‌باشند و این اجازه را به تمامی قسمت‌های پوست زیرین می‌دهند تا عملیات خون‌رسانی انجام شود.
اما فردی که در بستر است این مکانیسم به خوبی عمل نمی‌کند زیرا که فرد مدت‌های طولانی مجبور است تا در یک وضعیت ثابتی باقی بماند و در همان حالت دراز بکشد که در نتیجه، فشار تنها برروی قسمتی از پوست وارد می‌شود و عملیات خون‌رسانی در این قسمت به خوبی انجام نمی‌شود که این موضوع سبب بروز زخم بستر می‌شود.
دنبال راهکار درمانی هستید؟
گروه سلامت بهروزی با ارائه برنامه‌های درمانی و استفاده از جدیدترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات روز دنیا به شما کمک می‌کند تا هر چه سریعتر سلامتی خود را به دست آورید.
برای دریافت نوبت ویزیت با شماره ۲۶۷۶۵۱۲۲(۰۲۱) تماس بگیرید.
علائم زخم بستر
علائم زخم بستر در هر مرحله متفاوت است. بسته به مرحله، ممکن است یکی از موارد زیر وجود داشته باشد:
- تغییر رنگ پوست
- درد، خارش یا سوزش در ناحیه آسیب دیده
- پوست باز
- پوستی که نرم‌تر یا محکم‌تر از پوست اطراف است
- نکروز یا بافت مرده‌ای که سیاه به نظر می‌رسد
- گرم شدن پوست
- قرمزی یا تغییر رنگ اطراف زخم
- چرک یا سبز رنگ
- بوی بد
- تب
طبقه بندی زخم بستر
زخم بستر در مراحل مختلف ایجاد می‌شود. امروزه متخصصان جهت طبقه بندی زخم بستر از سیستم‌های درجه بندی مختلف جهت توصیف کردن استفاده می‌کنند. زخم بستر از چهار مرحله می‌گذرد که در مرحله اول فشار و شدت آن بسیار کم بوده ولی در مراحل بعدی با شدت بیشتری در فرد ظاهر می‌شود. در مرحله ۱ و ۲ معمولا نیازی به جراحی ندارند، اما مرحله ۳ و ۴ ممکن است. به طور کلی این چهار مرحله عبارتند از:
- مرحله اول
پوست فرد تا حدودی سالم است. فقط افرادی که پوستشان سفید است ممکن است پوستشان کمی متورم و قرمز شود. به طوری که وقتی با انگشت به آن نقطه فشار وارد شود، سریعا سفید نمی‌شود. در این مرحله، ممکن است پوست فرد، کمی دردناک، متورم، خارش، سرد و یا گرم شده باشد.
- مرحله دوم
در این مرحله، لایه رویی پوست فرد یا همان اپیدرم به طور کامل از بین می‌رود. در این مرحله، یک زخم با کمی فرورفتگی به رنگ صورتی یا قرمز در پوست ظاهر می‌شود. در مواردی ممکن است پوست دچار تاول شود.
- مرحله سوم
چربی زیر پوست به طور کامل از بین می‌رود. زخم گودتر می‌شود و ته زخم، حالت بافت مرده زرد رنگی به خود می‌گیرد. در این مرحله، زیر پوست سالم هم آسیب می‌بیند.
- مرحله چهارم
در آخرین مرحله، عضله، تاندون و یا استخوان فرد نمایان می‌شود و کف بافت زخم، خشکیده می‌شود.
زخم بستر در چه محل هایی دیده می شود؟
زخم بستر اغلب در افرادی که مدت طولانی در بستر هستند، بروز پیدا می‌کند. از جمله نواحی از بدن که ممکن است این عارضه ظاهر شود عبارتند از:
- ناحیه پشت سر
- ناحیه پشت استخوان‌های کتف
- پشت استخوان خارجی ما بین دو برجستگی باسن
- ناحیه پشت پاشنه
آن دسته از بیمارانی که در حالت درازکش بر روی شانه قرار دارند ممکن است زخم را در نواحی دیگری از بدن خود تجربه نمایند که این نواحی عبارتند از:
- کناره‌های سر
- گوشه لاله گوش
- روی برجستگی‌های کناری لگن
- برجستگی کناری زانو
- روی پوست قوزک خارجی
بیمارانی که مدت زمان طولانی بر روی ویلچر می‌نشینند ممکن است زخم در نواحی دیگری از بدن این افراد ظاهر شود، که این نواحی عبارتند از:
- پشت استخوان خارجی
- بین دو برجستگی باسن یا روی برجستگی باسن
- پشت استخوان‌های کتف یا ستون مهره
- پوست روی ران یا ساعد
درمان زخم بستر
درمان زخم بستر بسته به عواملی همانند وسعت و درجه زخم متفاوت است. اولین هدف از درمان این عارضه، برداشتن فشار و تغییر پوزیشن فرد است که برای این کار می‌توانند از تشک‌های مواج (سلولی و تخم مرغی) استفاده نمایند. در مرحله بعدی، نوبت به درمان‌های تخصصی، دبریدمان، وکیوم‌تراپی و پانسمان‌های نوین جهت احیاسازی و بازسازی بافت‌های تخریب شده می‌رسد.
پیشگیری از زخم بستر
برای پیشگیری از زخم بستر می‌توان روزانه پوست را از نظر قرمزی که اولین علامت از هم گسیختگی پوست است، معاینه کرد. راه‌های دیگر عبارتند از:
- استفاده از یک اسفنج و یا لیف نرم هنگام حمام کردن
- استفاده از کرم‌های مرطوب کننده پوست
- تمیز و خشک کردن مناطق زیر سینه‌ها و کشاله‌های ران و عدم استفاده از پودر تالک یا صابون‌های قوی
- عدم پوشیدن لباس‌هایی که دارای دکمه و یا زیپ ضخیم هستند.
- عدم پوشیدن لباس‌های تنگ
- تمیز کردن محل ادرار و مدفوع
- داشتن رژیم غذایی سالم حاوی پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و مایعات کافی
- جابه جا کردن و تغییر حالت بیمار هر ۱ الی ۲ ساعت
- خشک و صاف بودن لباس‌های بیمار
- استفاده از تشک‌های مخصوص بیمار همانند تشک مواج، تشک‌های مواج تخم مرغی و سلول
فهرست منابع
