ویپلش یا آسیب در اثر ضربه شلاقی

ویپلش یا آسیب در اثر ضربه شلاقی در اثر حرکت ناگهانی سر ایجاد می‌شود. هنگامی که گردن فراتر از محدوده حرکتی معمول خود حرکت می‌کند، ممکن است بافت‌های نرم گردن (تاندون‌ها، ماهیچه‌ها و رباط‌ها) بیش از حد کشیده یا رگ به رگ شوند. این باعث درد و ناراحتی در گردن و شانه‌ها می‌شود و همچنین ممکن است باعث کمردرد شود. معمولا در عرض ۲ تا ۳ ماه بهتر می‌شود.

ویپلش چیست؟

ویپلش نوعی آسیب در گردن می‌باشد که در نتیجه حرکت شدید و ناگهانی سر به عقب یا جلو و در پی آن گرفتگی عضلات در این ناحیه ایجاد می‌شود. این آسیب بیشتر در تصادف با اتومبیل رخ می‌دهد. در برخی موارد حرکت سر و گردن آنقدر شدید است که منجر به آسیب نخاع گردن می‌گردد.

برخی از افراد حتی پس از یک تصادف جاده‌ای جزئی این عارضه را تجربه می‌کنند. همچنین ممکن است پس از یک آسیب ورزشی یا حتی با فعالیت‌های روزمره مانند تکان دادن گردن یا زمین خوردن رخ دهد.

علائم ویپلش

علائم ویپلش در افراد بسته به میزان و نوع آسیب و شدت و سلامت کلی فرد متفاوت می‌باشد.

علائم شامل:

• درد شدید گردن
• افزایش درد هنگام حرکت دادن گردن
• درد در شانه‌ها، کتف‌ها و دست‌ها
• سفتی و گرفتگی گردن
• خواب‌رفتگی یا گزگز دست
• سردرد، که در بیشتر مواقع از مرکز جمجمه شروع می‌شود.
• سرگیجه
• خستگی

علائم زیر نیز گاها گزارش می‌شود:

• تاری دید
• افزایش تحریک‌پذیری
• صدای زنگ در گوش
• اختلال در خواب
• اختلال در تمرکز
• اختلال در حافظه
• افسردگی

علت بروز ویپلش

ویپلش بیشتر در تصادفات رانندگی به وجود می‌آید که برخورد اتومبیل از پشت سبب حرکت شدید و ناگهانی سر به سمت جلو و سپس به عقب می‌گردد و این حرکت ناگهانی منجر به آسیب مهره‌ها، دیسک‌های بین مهره‌ها، رباط‌ها، ماهیچه‌ها، عصب‌ها و دیگر بافت‌های گردن می‌شود. علت بروز این عارضه ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• تصادف خودرو: تصادفی که یک اتومبیل از پشت به اتومبیل جلویی میزند.
• خشونت یا حمله فیزیکی: وقتی ضربه می‌خورید و یا هل داده می‌شوید، ممکن است این عارضه رخ دهد.
• ورزش‌های برخوردی: تکل‌های فوتبال و دیگر ضربه‌های ورزشی نیز از دلایل بروز این آسیب می‌باشد.

عوارض آسیب ویپلش

آسیب ویپلش بعد از گذشت چند هفته بهتر می‌شود و این آسیب ادامه‌دار نخواهد بود. اگرچه، در بعضی از افراد این درد ماهها یا سالها ادامه پیدا می‌کند. تشخیص زمان دقیق بهبود یافتن آسیب در هر فرد کار آسانی نیست. در حالت کلی، اگر اولین علائم شدید باشد و بلافاصله شروع شود و شامل موارد ذیل باشد، ممکن است دچار درد مداوم شوید:

• درد مزمن گردن
• محدود شدن دامنه حرکت
• دردی که به دست‌ها می‌رسد.

در صورت داشتن موارد زیر، این عارضه منجر به آسیب شدیدتری می‌گردد:

• تجربه ویپلش درگذشته
• سن بالا
• درد گردن و کمر
• صدمه‌ای که در اثر سرعت بالا رخ داده است.

مقاله فیزیوتراپی کمر و درمان درد کمر را بخوانید.

چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟

در صورت بروز درد گردن یا سایر علائم ویپلش بعد از تصادف رانندگی، آسیب ورزشی یا سایر آسیب‌های تکانشی، به پزشک مراجعه نمایید. تشخیص سریع و دقیق این آسیب و سپس درمان شکستگی‌های استخوانی یا آسیب‌های دیگر که می‌تواند علائم بدتری ایجاد نماید، از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.

پس از تشخیص علت درد گردن و میزان آسیب‌های وارد شده به مفاصل و مهره‌های گردنی و همچنین پیشگیری از حادتر شدن وضعیت گردن، روش‌های درمانی مناسبی توسط پزشک اتخاذ می‌گردد.

تشخیص ویپلش

در کنار بررسی کامل سابقه پزشکی و معاینه جسمی، پزشک، آزمایش‌هایی نظیر اشعه ایکس، ام آر آی و سی تی اسکن را جهت تشخیص این عارضه تجویز می‌کند. تعداد زیادی از آسیب‌های ویپلش که باعث صدمه به بافت نرم گردن شده‌اند، با اشعه ایکس قابل تشخیص نیستند.

درمان ویپلش

درمان ویپلش به شدت و میزان آسیب‌دیدگی، سن و سلامت کلی بستگی دارد. درمان اولیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استراحت کوتاه مدت (یک یا دو روز)
• گرما و سرما درمانی در یک یا دو روز اول
• تمرینات آرام حرکتی
• داروهای ضد انعقادی غیراستروئیدی
• داروهای شل‌کننده عضلات
• استفاده از گردنبند طبی نرم، اگرچه قبلا به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما امروزه زیاد توصیه نمی‌شود، زیرا بی‌حرکتی گردن به مدت طولانی می‌تواند باعث ضعف عضلات و به تاخیر انداختن بهبودی شود.
• فیزیوتراپی نیز یکی از راهکارهای درمانی موثر می‌باشد. انجام تمرینات ورزشی مخصوص گردن در محدوده بدون درد که توسط متخصص فیزیوتراپی به بیمار آموزش داده می‌شود نقش مهمی در کاهش عوارض ایجاد شده و تسکین علائم دارد.

آموزش تمرینات ورزشی

برخی از تمرینات ورزشی که می‌تواند در کاهش عوارض و بهبودی تاثیر داشته باشند، عبارتند از: 

غبغب (آموزش عضلات عمیق گردن)

ورزش غبغب را می‌توان دراز کشیده، ایستاده یا نشسته انجام داد. پشت خود را صاف کنید، سپس چانه خود را به سمت داخل بکشید بدون اینکه سر خود را بیش از حد به سمت سینه خم کنید. چانه را به مدت ۱۰-۱۵ ثانیه نگه دارید و سپس حدود ۱۵ ثانیه استراحت کنید. توصیه می‌شود این تمرین ۱۰ بار پی در پی انجام شود.

خم شدن جانبی ایزومتریک

پشت و گردن خود را صاف نگه دارید. سپس یک کف دست را در کنار سر قرار دهید و به آرامی کمی فشار به سر وارد کنید. این حرکت نباید موقعیت گردن را تغییر دهد. حدود ۱۰ ثانیه نگه دارید سپس ۳ تا ۴ ثانیه استراحت کنید.

خم کردن به جلو ایزومتریک

این تمرین به صورت نشسته یا ایستاده انجام می‌شود. پشت و گردن خود را صاف کنید و سپس یک کف دست را روی پیشانی خود قرار دهید بدون تغییر وضعیت گردن، کمی فشار به پیشانی خود وارد کنید و با گردن خود به آرامی به کف دست خود فشار دهید. فشار را حدود ۱۰ ثانیه نگه دارید و سپس ۳ تا ۴ ثانیه استراحت کنید. می‌توانید چندین بار این تمرین را انجام دهید.

فیزیوتراپی در آسیب ویپلش

فیزیوتراپی در آسیب ویپلش درمانی موثر محسوب می‌شود، مخصوصا وقتی با سایر درمان‌ها مثل استفاده از بریس و دارو درمانی همراه باشد. در این عارضه، بافت‌های نرم گردن آسیب می‌بیند و در این صورت فیزیوتراپیست به بیمار کمک می‌کند تا عملکرد صحیح گردن و حرکات بافت‌ها بازیابی شوند.

در درمان این عارضه با فیزیوتراپی هم درمان‌های منفعل و هم فعال به کار می‌روند. درمان‌های منفعل به ریلکس شدن عضله‌ها کمک می‌کنند.این درمان‌ها به این دلیل منفعل نامیده می‌شوند چون نباید به شکل فعال در انجام آن‌ها دخالت کرد. در موارد درد شدید حاصل از آسیب ویپلش، کار با درمان‌‌های منفعل شروع می‌شود چون بدن در حال سازگاری با درد است.

اما هدف فیزیوتراپی، استفاده از درمان‌های فعال می‌باشد که همان حرکات اصلاحی و ورزش برای گردن درد و ورزش‌های طبی بوده که بدن را قوی می‌سازند تا ستون فقرات بتواند مقاومت بیشتری از خود نشان دهد.

درمان ‌های منفعل برای آسیب ویپلش

ماساژ بافت عمیق

این تکنیک، انقباض عضلانی را هدف قرار می‌دهد که به علت ویپلش به وجود آمده است. فیزیوتراپیست از فشار مستقیم و درمان دستی استفاده می‌‌کند تا گرفتگی در بافت‌های نرم و عضلات باز شود.

گرما و سرما تراپی

با استفاده از گرما، خون بیشتری به نقطه درگیر شده وارد می‌شود، چون افزایش حجم و سرعت خون، اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به آن نقطه می‌رساند. همچنین این خون برای حذف پسماند به وجود آمده توسط اسپاسم عضلات ضروری است و به بهبودی کمک می‌‌کند.

سرما تراپی باعث کاهش جریان خون شده و به کاهش التهاب اسپاسم عضلات و کاهش درد کمک می‌کند. با توجه به نوع و میزان آسیب، از سرما و یا گرما تراپی استفاده می‌شود.

اولتراسوند (امواج فراصوتی)

اولتراسوند با افزایش گردش خون به کاهش اسپاسم‌های عضلانی، انقباض، ورم و سفت شدگی و درد کمک می‌‌کند. با استفاده از اولتراسوند امواج صوتی به اعماق بافت‌های عضلانی فرستاده می‌شود که باعث تولید گرمایی ملایم می‌گردد و دراثر گرمای ایجاد شده گردش خون افزایش یافته و بهبودی حاصل خواهد شد.

درمان های فعال برای آسیب ویپلش

در بخش فعال فیزیوتراپی، هدف درمان درد گردن با تمرینات ورزشی می‌باشد و متخصص به فرد تمرین‌های متعددی آموزش می‌دهد تا قدرت و طیف حرکتی افزایش یابد. همچنین تاریخچه پزشکی و وضعیت سلامت کلی بدن او را در نظر می‌گیرد. این ورزش‌ها ممکن است برای فرد دیگر با همین مشکل مفید نباشد. در صورت لزوم، اصلاح طرز قرار گیری و اصول ارگونومیک در فعالیت‌های هر روزه را یاد خواهید گرفت. حتی بعد از بهبودی، این طرز قرارگیری صحیح بسیار کمک‌کننده خواهد بود چون از بروز مجدد مشکل جلوگیری می‌کند.

در مجموع، هدف فیزیوتراپی در بیماران ویپلش، کمک به کاهش اسپاسم عضله، افزایش گردش خون و درمان بافت‌های گردن می‌باشد.