پارکینسون چیست و چگونه با فیزیوتراپی و توانبخشی درمان می‌شود؟

بیماری پارکینسون (Parkinson) همان لرزش در زمان استراحت است که در سالمندان بیشتر دیده می‌شود، اگر چه جوانان را هم می‌تواند درگیر کند. علت بیماری پارکینسون می‌تواند مواردی مانند افزایش سن و پیشینه خانوادگی باشد. علائم پارکینسون شامل کندی در حرکات، لرزش و سختی و خشکی دست و پا و همچنین نداشتن تعادل است که می‌توان برای درمان پارکینسون از تکنیک‌های فیزیوتراپی استفاده نمود.

بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون یک اختلال تحلیل برنده عصبی پیشرونده و شدید در سیستم اعصاب مرکزی است. بارزترین ویژگی‌های این بیماری کاهش سلول در چند ناحیه متراکم جسم سیاه تجمع آلفا-سینوکلئین متراکم شده به خصوص در ساقه مغز، طناب نخاعی و نواحی قشری هستند.

پارکینسون به عنوان دومین بیماری تخریب کننده عصبی رایج در بین افراد پس از بیماری آلزایمر می‌باشد. (۵)

علائم پارکینسون زمانی مشاهده می‌شوند که با از بین رفتن حدود ۸۰٪ سلول‌های تولید کننده دوپامین در مغز میانی، انتقال عصبی در عقده‌های قاعده‌ای مغز دچار اختلال شود.

بیماری پارکینسون معمولا پس از سن ۵۰ سالگی بروز کرده و میانگین سنی ابتلای آن تقریبا ۶۰ سالگی است. تقارن بیماری و سالمندی می‌تواند منجر به افزایش احتمال بی‌حرکتی گردد.(۳)

بیماری پارکینسونیسم همراه با اختلالات حرکتی می‌باشد که می‌توان به سفتی عضلانی، لرزش در حالت استراحت، آکینزی یا مشکل در شروع حرکات، کاهش حرکات خود به خودی و برادیکینزی یا آهسته بودن حرکات، ضعف در حفظ تعادل، کاهش حرکات وابسته یعنی حرکات ناخودآگاه طبیعی بدن مانند تغییر حالات چهره به هنگام صحبت کردن اشاره کرد.

در اثر این بیماری ۵۰ تا ۷۰ درصد نورون‌های دوپامینرژیک ناحیه متراکم جسم سیاه تخریب می شوند. (۵)

انواع شایع بیماری پارکینسونیسم شامل ایدیوپاتیک، آنسفالیت لتارژیک، پارکینسونیسم ناشی از دارو یا توکسیم، پارکینسونیسم همراه با سایر اختلالات نورولوژیک و پارکینسونیسم خانوادگی است. (۵)

تاثیر ورزش و فیزیوتراپی در درمان پارکینسون

استفاده توام دارو درمانی با تکنیک‌های مختلف فیزیوتراپی مانند حرکت درمانی، ماساژ و تقویت گیرنده‌های حسی برای بهبود عملکرد حرکتی، سطح سلامت جسمی و روحی و کیفیت زندگی مبتلایان به پارکینسون ضرورت دارد. (۲)

کندی حرکات و سفتی عضلات باعث ایجاد مشکل برای بیمار مبتلا به پارکینسونیسم می‌شود. کندی حرکات به خصوص می‌تواند باعث احساس ناتوانی در بیمار گردد که بسیار ناخوشایند است.

با ورزش منظم مشکلات حرکتی و کیفیت زندگی بیمار بهبود می‌یابد. برنامه‌های ورزشی منجر به فعال ماندن و بهبود فعالیت‌های روزمره زندگی بیمار می‌گردد. قبل از شروع یک برنامه اهداف آن باید مشخص شود.

بهتر است بیماران فعالیت بدنی خود را تا حد امکان در زمان “روشن بودن” ( زمان بهبودی علایم بیماری پس از مصرف دارو) انجام دهند. در بیماری پارکینسون پیشرفته اغلب اختلال در راه رفتن، تحرک، وضعیت ایستادن و تعادل وجود دارد.

این اختلالات ممکن است با ورزش بهبود یابند، خطر زمین خوردن نیز ممکن است کاهش یابد. (۱) طبق تحقیقات آقای کیوکس، تمرینات کششی و مقاومتی اثر مثبتی بر عملکرد روزانه ADL، توان عضلانی و توسعه و بهبود دامنه حرکتی بیماران مبتلا به پارکینسونیسم دارد. (۳)

هدف از درمان پارکینسون با فیزیوتراپی کمک به بیمار برای یادگیری مجدد حرکات نرمال است. اغلب این کار تکرار جدی حرکات ساده به منظور ایجاد و تثبیت الگوهای حرکتی مناسب و عادت کردن به آن‌ها صورت می‌گیرد.

تاکید روی تانسیون تنه و جلوگیری از انجام الگوهای حرکتی غیرطبیعی قبلی است. (۶) به نظر می سد بیمار پارکینسونی هدف طبیعی یا جهت حرکت را از دست می‌دهد اما با راهنمایی‌های بینایی و شنوایی فیزیوتراپیست و درمان فیزیوتراپی می‌توان به انجام حرکت کمک کرد.

بهبود حرکات باعث کاهش زمان عکس العمل شده و هماهنگی حرکت را بهتر می‌کند. (۶)

درباره توانبخشی و فیزیوتراپی سالمندان بیشتر بدانید.

فیزیوتراپی پارکینسون

مسایل اصلی که فیزیوتراپیست برای درمان پارکینسون روی آن‌ها متمرکز می‌شود شامل موارد زیر است: (۶)

1. اکستنشن برای کارکردن برخلاف پوستچر فلکسوری تنه و اندام‌ها
2. روتاسون تنه فوقانی
3. حرکات متقابل که دیگر به صورت اتوماتیک انجام نمی‌شود (مثل تاب دادن دست‌ها هنگام راه رفتن)
4. شیفت وزن که به دلیل کند شدن رفلکس‌های تعادلی و پوسچرال مشکل شده است
5. موبیلیتی صورت
6. مهارت‌های دستی
7. فعالیت‌های روزمره ADL

الکتروتراپی پارکینسون

الکتروتراپی پارکینسون معمولا به این شکل هستش که با هدف تقویت عضلات و از دستگاه fes استفاده می‌شود.

معمولا در افراد مبتلا به پارکینسون، پوسچر فرد به هم می‌ریزد و فرد وضعیت خمیده به خود می‌گیرد و زانو‌ها خمیده می‌شود. در این وضعیت ما نیاز داریم تا عضلات چهار سر ران را قوی کنیم تا زانو به حالت صاف دربیاید و خیلی خمیده نشود.

همینطور عضلات ناحیه کتف و پشت را می‌توان با استفاده از دستگاه fes تقویت کرد.

افراد مبتلا به پارکینسون به علت این که وضعیت خمیده را به خود می‌گیرند، ممکن است بعد از مدتی دچار درد در قسمت‌های مختلف بدن مانند کمر درد و گردن درد شوند.
بیماری پارکینسون بیماری درناکی نیست و این دردها ارتباط مستقیم با بیماری ندارد و این موارد از عوارض ثانویه پارکینسون است.

در این افراد می‌توان از انواع مختلف دستگاه‌های کاهش درد استفاده نمود که عبارتند از:

1. تنس (مهمترین دستگاه در این زمینه)
2. دستگاه لیزرتراپی
3. دستگاه مگنت تراپی
4. دستگاه آی آر
5. سایر دستگاه‌های موجود در فیزیوتراپی

اگر فرد درد و ناراحتی نداشته باشد صرفا تقویت عضلات با دستگاه fes و فارادیک انجام می‌شود و دستگاه دیگری مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.