بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار دفع ناخواسته ادرار است. تجربه نشت غیرقابل کنترل ادرار می‌تواند برای بسیاری از افراد یک مسئله شرم‌آور باشد. بی اختیاری ادرار از دست دادن کنترل مثانه است که معمولا در افراد مسن و زنانی که زایمان کرده‌اند یا یائسه شده‌اند دیده می‌شود. عفونت‌های دستگاه ادراری، اختلالات کف لگن و بزرگی پروستات از علل آن هستند.

بی اختیاری ادرار چیست؟

بی اختیاری ادرار وضعیتی است که زندگی بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هنگامی‌که بی اختیاری دارید، ممکن است مشکلات کنترل مثانه و نشت ادرار را تجربه کنید. این نشت اغلب غیرقابل کنترل است و می‌تواند بر زندگی شما تاثیر منفی بگذارد.

سیستم ادراری از کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادرار تشکیل شده است. آنها مواد زائد را از بدن شما فیلتر، ذخیره و حذف می‌کنند. مواد زائد توسط کلیه‌ها از خون خارج می‌شوند و ادرار ایجاد می‌کنند. سپس ادرار از طریق دو لوله نازک به نام حالب به پایین حرکت می‌کند. حالب‌ها به مثانه متصل می‌شوند، جایی که ادرار جمع می‌شود تا زمانی که از بدن خارج شود. مثانه مانند یک مخزن ذخیره سازی است. هنگامی‌که مثانه پر شود، مغز سیگنالی را ارسال می‌کند که زمان ادرار فرا رسیده است. سپس با باز شدن عضله (اسفنکتر)، ادرار از مثانه خارج می‌شود و به ادرار اجازه می‌دهد آزادانه از طریق مجرای ادرار از بدن خارج شود.

هنگامی‌که این سیستم به آرامی کار می‌کند، معمولا قبل از نیاز به ادرار کردن وقت دارید تا به دستشویی بروید و هیچ‌گونه نشت ادرار را تجربه نمی‌کنید. بی اختیاری ادرار زمانی رخ می‌دهد که این قسمت‌ها آنطور که باید عمل نکنند. این می‌تواند به دلایل مختلف در طول زندگی اتفاق بیفتد.

بسیاری از مردم فکر می‌کنند که بی اختیاری بخشی طبیعی از پیری است که نمی‌توان به آن کمک کرد. در حالی‌که درست است که خطر بی اختیاری با افزایش سن افزایش می‌یابد، درمان‌هایی نیز وجود دارد که به شما در مدیریت این وضعیت کمک می‌کند. بی اختیاری نباید زندگی شما را مختل کند و شما را از فعال بودن باز دارد.

انواع بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار دارای انواع مختلفی است. انواع بی اختیاری ادرار عبارتند از:

  بی اختیاری فوری

این نوع بی اختیاری با نیاز شدید به دفع ادرار مشخص می‌شود. اغلب خیلی سریع اتفاق می‌افتد که نمی‌توانید به توالت بروید و در نهایت ادرارتان نشت می‌کند.

بی اختیاری استرسی

بی اختیاری استرسی، نشت ادرار به علت افزایش ناگهانی فشار داخل شکم (مثلا با سرفه، عطسه، خنده، خم شدن یا بلند شدن) برای بیمار رخ می‌دهد. هنگامی‌که در حین فعالیت ادرار نشت می‌کند، اغلب بی اختیاری استرسی است. در این نوع بی اختیاری، عضلات کف لگن ضعیف هستند و دیگر آنطور که باید از اندام‌های لگن حمایت نمی‌کنند. در بی‌ اختیاری ادرار استرسی، حجم ادرار کم تا متوسطه می‌باشد.

بی اختیاری سرریز

در بی اختیاری سرریز چکیدن قطره قطره ادرار از مثانه‌ای که بیش از حد پر شده است، دیده می‌شود. اگر هر بار که ادرار می‌کنید مثانه به طور کامل خالی نمی‌شود، ممکن است دچار بی اختیاری سرریزی شوید. میزان حجم نشت ادرار به طور معمول بسیار کم است اما نکته قابل توجه این است که این شرایط ممکن است برای بیمار پایدار باشد.

  بی اختیاری کارکردی

بی اختیاری کارکردی فقدان ادرار به علت اختلال شناختی یا فیزیکی (مثلا به علت زوال عقلی در اثر کهولت سن یا سکته ی مغزی) گفته می‌شود.

بی اختیاری مختلط

بی اختیاری مختلط بیش از یک نوع بی اختیاری ادرار را در بر می‌گیرد. اغلب این به ترکیبی از بی اختیاری استرسی و بی اختیاری فوری اشاره دارد.

علائم بی اختیاری ادرار

علائم بی اختیار ادرار عبارتند از:

• نشت ادرار
• عدم نگه‌داری ادرار 
• احساس پر بودن مثانه
• عدم توانایی متوقف کردن ادرار و دوباره رها کردن آن

علت بی اختیاری ادرار

علت بی اختیاری ادرار می‌تواند موقت یا طولانی مدت باشد.

علت بی اختیاری ادرار موقت

علت بی اختیاری ادرار موقت شامل موارد زیر است:

عفونت های دستگاه ادراری

عفونت در داخل دستگاه ادراری (مثانه، حالب، مثانه و کلیه‌ها) می‌تواند باعث درد شود و نیاز شما را به دفع بیشتر ادرار افزایش دهد. پس از درمان، تمایل به تکرر ادرار معمولا از بین می‌رود.

بارداری

در دوران بارداری، رحم فشار بیشتری به مثانه وارد می‌کند که منبسط می‌شود. اکثر زنانی که در دوران بارداری بی اختیاری را تجربه می‌کنند متوجه می‌شوند که در هفته‌های اول پس از زایمان از بین می‌رود.

داروها

بی اختیاری می‌تواند یکی از عوارض جانبی برخی داروها از جمله دیورتیک‌ها و داروهای ضد افسردگی باشد.

نوشیدنی‌ها

نوشیدنی‌های خاصی مانند قهوه و الکل وجود دارند که می‌توانند شما را به دفعات بیشتر نیاز به ادرار کنند. اگر نوشیدن این نوشیدنی‌ها را متوقف کنید، نیاز شما به دفع مکرر ادرار معمولا کاهش می‌یابد.

یبوست

یبوست مزمن (مدفوع سفت و خشک) می‌تواند باعث مشکلات کنترل مثانه شود.

علت طولانی مدت بی اختیاری ادرار

علت طولانی مدت بی اختیاری ادرار می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

اختلالات کف لگن

هنگامی‌که با عضلات کف لگن خود مشکل دارید، می‌تواند بر عملکرد اندام‌های شما از جمله مثانه تاثیر بگذارد.

سکته مغزی

سکته مغزی می‌تواند باعث شود که مشکلاتی را با کنترل عضلات تجربه کنید. این می‌تواند شامل ماهیچه‌هایی باشد که سیستم ادراری را کنترل می‌کنند.

دیابت

زمانی که دیابت دارید، بدن شما ادرار بیشتری تولید می‌کند. این افزایش در مقدار ادرار می‌تواند باعث مشکلات نشت شود. علاوه‌بر‌این، نوروپاتی محیطی می‌تواند بر عملکرد مثانه تاثیر بگذارد.

یائسگی

یائسگی زمان دیگری از تغییر در بدن زنان است که در آن سطح هورمون‌ها به سرعت تغییر می‌کند و عضلات کف لگن نیز می‌توانند ضعیف‌تر شوند. چیزی که با افزایش سن نیز ممکن است اتفاق بیفتد.

مولتیپل اسکلروزیس (MS)

اگر مبتلا به ام اس هستید، ممکن است کنترل مثانه خود را از دست بدهید که منجر به مشکلات نشت می‌شود.

بزرگ شدن پروستات

زمانی که پروستات بزرگتر از حد طبیعی باشد، می‌تواند چندین مشکل در کنترل مثانه ایجاد کند. همچنین ممکن است این وضعیت به نام هیپرپلازی خوش خیم پروستات را بشنوید.

بعد از جراحی سرطان پروستات

در طی جراحی سرطان پروستات، عضله اسفنکتر گاهی اوقات ممکن است آسیب ببیند و منجر به بی اختیاری استرسی شود.

چه کسانی دچار بی اختیاری می شوند؟

بی اختیاری ادرار ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد. با این حال، در گروه‌های خاص و در زمان‌های خاصی از زندگی شما شایع‌تر است. بی اختیاری در زنان بسیار بیشتر از مردان است. این اغلب با بارداری، زایمان و یائسگی مرتبط است. هر یک از این تجربیات می‌تواند باعث تضعیف عضلات پشتیبان لگن زنان به مرور زمان شوند.

همچنین با افزایش سن بیشتر احتمال دارد بی اختیاری را تجربه کنید. ماهیچه‌هایی که از اندام‌های لگن حمایت می‌کنند می‌توانند با گذشت زمان ضعیف‌تر شوند و باعث بروز مشکلات نشت شوند.

درمان بی اختیاری ادرار 

امروزه خوشبختانه با پیشرفت علوم‌پزشکی ، روش‌های درمانی متعددی وجود دارد که به راحتی می‌تواند به افراد جهت بهبود بخشیدن کمک به سزایی کند. برخی از روش های درمانی عبارتند از:

فیزیوتراپی بی اختیاری ادرار

یکی از بهترین روش‌های درمانی که امروزه مورد تایید پزشکان متعددی قرار گرفته است، درمان به وسیله فیزیوتراپی است. جهت درمان بی اختیاری ادرار در فیزیوتراپی، دکتر به بیمار تمرین‌های از قبیل تمرین‌های مربوط به عضلات کف لگن، آموزش حرکت‌های مناسب روده را تجویز می‌کند که به بهبود این بیماری می‌تواند کمک کند. همچنین از بیوفیدبک هم در این روش استفاده می‌شود.

تغییر سبک زندگی

تغییرات سبک زندگی مانند کاهش وزن و کاهش مصرف کافئین و الکل

تمرینات کف لگن

تمرینات کف لگن، که در آن عضلات کف لگن خود را با فشردن آنها تقویت می‌کنید. همچنین در آموزش مثانه، جایی که روش‌هایی را یاد می‌گیرید که بین نیاز به ادرار کردن و دفع ادرار بیشتر صبر کنید.

دارو

اگر قادر به مدیریت علائم خود نباشید، ممکن است دارو توصیه شود.

جراحی

جراحی نیز ممکن است در نظر گرفته شود. روش‌هایی که مناسب هستند به نوع بی اختیاری بستگی دارد. درمان جراحی برای بی اختیاری استرسی، مانند روش اسلینگ، برای کاهش فشار روی مثانه یا تقویت عضلات کنترل کننده ادرار استفاده می‌شود. جراحی برای درمان بی اختیاری فوری شامل بزرگ کردن مثانه یا کاشت وسیله‌ای است که عصب کنترل کننده عضلات دترسور را تحریک می‌کند.

 درمان خانگی بی اختیاری ادرار در زنان

بهترین روش‌های درمان خانگی بی اختیاری ادراری در زنان عبارتند از:

• انجام تمرینات کگل
• کاهش وزن
• ترک سیگار
• درمان یبوست

همچنین استفاده از مواد غذایی که در ادامه ذکر خواهیم نمود، سبب تشدید این بیماری می‌شود. مواد غذایی شامل:

• برنج سفید آب کش شده
• عدس
• ماهی
• ماکارونی و لازانیا
• قهوه
• نسکافه و چای
• ماست و دوغ و کشک
• هندوانه
• قارچ
• ترشی
• سماق
• گوشت گاو
• نان فانتزی
• سرکه و آبغوره

بی اختیاری ادرار در سالمندان

بی اختیاری ادرار در سالمندان یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که بیشتر سالمندان بالای ۶۵ سال درگیر می‌شوند. در بسیاری از افراد سالخورده، تغییراتی در قسمت پایینی دستگاه ادراری وجود دارد که در این‌ مواقع فرد سالخورده، مستعد بی اختیاری ادرار می‌شود. زمانی که سن بالا می‌رود ظرفیت و حالت انقباضی مثانه کاهش پیدا می‌کند که در نتیجه این کاهش، توانایی برای به تعویق انداختن ادرار را که بدن به این کار تمایل پیدا می‌کند.

در زنان مسن، به علت وجود برخی بیماری‌ها همانند یائسگی، عضلات لگن دچار اختلال می‌شود. همچنین به علت افزایش سن، پشتیبانی از بافت همبند و رباطی برای اندام‌های لگن به تدریج از بین می‌رود. کف لگن ضعیف شده، احتمال خطر پرولاپس (افتادگی) اندام لگن را افزایش می‌دهد که موجب سیستوسل، رکتوسل و افتادگی رحم می‌شود.

بی اختیاری ادرار در بارداری

بی اختیاری ادرار در دوران بارداری در برخی از افراد دیده می‌شود. در دوران بارداری، مادر دچار تغییرات زیادی می‌شود که این تغییرات به شکل علائم‌ متفاوتی در بانوان باردار مشاهده می‌شود. همچنین در دوران بارداری جنین در حال رشد می‌تواند فشار زیادی به مثانه وارد کند، چنین شرایطی منجر به نشت ادرار یا همان بی اختیاری ادرار می‌شود. گاهی چنین شرایطی پس از اتمام بارداری نیز ادامه می‌یابد.