با دستگاه بیوفیدبک بی اختیاری ادرار را درمان کنید

بی اختیاری ادرار مشکلی است که علت‌های مختلفی دارد و با توجه به بیمار روش‌های درمانی متفاوتی برای درمان بی اختیاری ادرار توسط فیزیوتراپیست ارائه می‌شود. یکی از روش‌های درمان جهت بی اختیاری ادرار، استفاده از دستگاه بیوفیدبک است که به تقویت عضلات کف لگن کمک می‌نماید.

درمان بی اختیاری ادرار با دستگاه بیوفیدبک

استفاده از بیوفیدبک برای درمان بی اختیاری به سال ۱۹۴۰ بر می‌گردد، زمانی که آرنولد کگل متخصص بیماری‌های زنان از ابزارها و وسایل الکتریکی برای ارزیابی و ارائه روشی برای منقبض کردن ماهیچه‌های لگن استفاده کرد.

بیوفیدبک در درمان بی اختیاری ادرار به شما کمک می کند تا کنترل کردن، تقویت و نیرو بخشی ماهیچه‌های لگن را که در کنترل مثانه نقش مهمی بر عهده دارند را یاد بگیرید.

این درمان می‌تواند به افرادی که مبتلا به بی‌اختیاری ادرار فشاری هستند کمک کند، در این افراد ماهیچه‌ها نمی‌تواند در برابر فشار اعمالی مثل سرفه کردن، عطسه زدن،خندیدن و بلند کردن اشیاء مقاومت کنند و در نتیجه باعث خالی شدن مثانه می‌شوند.

همچنین بیوفیدبک در درمان بی اختیاری ادرار فوری مفید است. در این نوع بی اختیاری، بیمار به صورت متوالی نیاز ناگهانی و قوی را برای ادرار کردن تجربه می کند.

در هر دو مورد، بیوفیدبک به شما آموزش می‌دهد تا گروه خاصی از ماهیچه‌هایتان را که شما به آنها برای کنترل ادرار نیاز دارید را تقویت کنید و استحکام بخشید. مطالعات نشان می دهند که بیوفیدبک می تواند کاهش بی اختیاری ادرار و بهبودی کنترل مثانه را در ۹۴% از موارد موجب شود.

بی اختیاری ادرار چیست؟

بی اختیاری ادرار در حقیقت ریزش غیر ارادی ادرار است که می‌تواند در هنگام ورزش کردن، سرفه کردن، عطسه کردن، یا حتی خندیدن ایجاد شود. افراد به این دلیل در این شرایط دچار ریزش ادرار می‌شوند که وضعیت سفتی عضلات در ناحیه شکم بیشتر از سفتی عضلات کنترل کننده ادرار است.

در این حالت ادرار معمولا با مقادیر ناچیز خارج می‌شود، اما این شرایط می‌تواند به صورت یک جریان مداوم یا یک ریزش کامل نیز در افراد مختلف مشاهده گردد.

آیا بی اختیاری ادرار درمان دارد؟

بسیاری از افراد اعتقاد دارند هیچ کاری نمی‌توان برای بی اختیاری ادرار انجام داد. این تصور صحیح نیست. برای درمان انواع موارد بی اختیاری ادرار شما می‌توانید به متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنید،یا پزشک خانوادگی می‌تواند شما را به یک مرکز فیزیوتراپی برای توانبخشی عضلات کف لگن معرفی نماید.

در حقیقت فیزیوتراپی اولین اقدام درمانی برای برخی از شرایط اورولوژی همچون بی اختیاری ادرار و افتادگی (پرولاپس) اندام‌های لگن را بر عهده دارد. درمان های فیزیوتراپی بی خطر و غیر تهاجمی هستند و لازم است قبل از عمل جراحی ابتدا از این درمان‌ها استفاده شود.

علت ها و دلایل بی اختیاری ادرار

چرا افراد به مشکل بی اختیاری ادرار مواجه می‌شوند؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که فاکتورهای مختلف می‌توانند بر این موضوع تاثیر داشته باشند و این فاکتورها می‌تواند بین زنان و مردان متفاوت باشد، اما رایج‌ترین دلیل ایجاد این مشکل مربوط به ضعیف شدن عضلات کف لگن است.

سایر فاکتورهایی که می تواند با بی اختیاری ادرار ارتباط داشته باشد، به شرح زیر هستند:

1. آسیب یا بیماری عصبی
2. افزایش سن
3. یائسگی می‌تواند باعث بی اختیاری ادرار یا تشدید آن شود. به این ترتیب کاهش سطح استروژن می‌تواند عضلات و بافت‌های ناحیه کف لگن که وظیفه کنترل مثانه و نگه داشتن ادرار را بر عهده دارند، ضعیف نماید.
4. عمل جراحی پروستات
5. مصرف داروهای خاص (مثل دیورتیک ها)
6. جمع شدن مدفوع در روده‌ها
7. عفونت مجاری ادراری (مثانه)
8. سیگار کشیدن
9. شرایط فیزیکی تاثیرگذار بر وضعیت حرکتی فرد (برای مثال ابتلا به بیماری ام اس و آرتروز)
10. چاقی
11. مصرف کافئین و مایعات
12. انجام فعالیت های ورزشی شدید
13. انجام فعالیت هایی که نیازمند بلند کردن اجسام سنگین و زور زدن است

امروزه از روش‌های مختلف می‌توان جهت درمان بی اختیاری ادرار برای مردان و زنان استفاده کرد. در این رابطه متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به شما روش‌های لازم را برای کنترل ادرار آموزش دهد.

به این ترتیب بیمار می تواند با تقویت عضلات کف لگن به کمک انجام تمرین‌های حرکتی آموزش داده شده در جلسات فیزیوتراپی از ایجاد شرایط ناخواسته پیشگیری نماید.

بنابراین شما می توانید در صورت وجود مشکل در رابطه با بی اختیاری ادرار و مدفوع با کلینیک تخصصی فیزیوتراپی بهروزی تماس گرفته و از کمک متخصصان ما، بهره مند شوید.

درمان و کنترل بی اختیاری با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی می تواند به درمان و کنترل بی اختیاری ادرار و مدفوع و رفع مشکلات زیر کمک کند:

1. بی اختیاری ادرار تحت فشار
2. بی اختیاری فوریتی
3. بی اختیاری مدفوع
4. درد مربوط به عضلات کف لگن
5. علائم پرولاپس

روش‌های درمانی قابل استفاده در فیزیوتراپی به شرح زیر هستند:

1. تمرین‌های مربوط به عضلات کف لگن برای تقویت این عضلات به بیمار تجویز می‌شود و می‌تواند شامل استفاده از مخروط واژینال و بیوفیدبک باشد.
2. در روش درمانی تحریک الکتریکی از الکتریسیته جاری برای تقویت عضلات کف لگن استفاده می‌شود. این روش ممکن است در صورتی برای بیمار استفاده شود که تمرین‌های حرکتی عضلات کف لگن تاثیرگذاری خود را از دست بدهند.
3. آموزش حرکت‌های مناسب روده برای عبور مدفوع بدون نیاز به وارد کردن فشار به  عضلات کف لگن
4. بیوفیدبک

فیزیوتراپی چگونه به درمان بی اختیاری ادرار کمک می‌کند؟

فیزیوتراپی برای بی اختیاری ادار همیشه در یک اطاق درمانی خصوصی انجام می شود تا بیماران احساس امنیت و آرامش داشته باشند. در این حالت درمان ابتدا با ارزیابی کامل وضعیت بیمار شروع می‌شود.

به این منظور از بیمار سوالات دقیقی درباره نحوه کنترل مثانه، سوابق درمانی و جراحی، بارداری و زایمان، رژیم غذایی و سبک زندگی پرسیده می شود. در ادامه احتمالا از معاینه فیزیکی برای بیمار استفاده می شود که می‌تواند شامل بررسی وضعیت قرار گرفتن نقاط مختلف بدن همچون کمر و عضلات شکم و نیز معاینه داخلی باشد.

هنگامی که معاینات کامل شد، به بیمار توضیحات لازم درباره یافته‌های حاصل از معاینه و روش‌های درمانی قابل استفاده برای بر طرف کردن مشکل ارائه خواهد شد. هدف فیزیوتراپی، آموزش بازیابی کنترل ادرار به بیمار است.

درمان در این حالت همواره شامل آموزش‌های وسیع و ساده‌ای است که می‌تواند تاثیر زیاد بر کنترل عملکرد مثانه داشته باشد.

درمان بی اختیاری ادرار با بیوفیدبک

در طول درمان از بیوفیدبک نیز استفاده می‌شود. بیوفیدبک کامپیوتری یک ابزار بسیار سودمند به منظور آموزش آگاهی‌های لازم درباره عضلات کف لگن است. در این حالت با استفاده از الکترودهایی که به طور دقیق بر روی بدن قرار می گیرد، بیمار می تواند وضعیت این عضلات را بر روی صفحه نمایش مشاهده نماید و تاثیر ناشی از سفت شدن عضلات کف لگن را درک کند.

در واقع امکان مشاهده و آشنایی با نحوه عملکرد موثر عضلات، می تواند به بیمار روش کنترل عضلات را آموزش دهد.

روش‌های درمانی اغلب بر عضلات ناحیه کف لگن تمرکز دارند. این عضلات نقش تعیین کننده در حمایت از عملکرد مثانه و کنترل ادرار دارند. به این ترتیب لازم است بیمار با نحوه عملکرد این عضلات، سفت کردن آنها (ورزش های کگل) و روش استفاده از آنها برای کنترل ادرار آشنا شود.

برای کمک به رفع بی اختیاری ادرار به اکثر خانم ها گفته می شود از ورزش های کگل استفاده کنند، اما بسیاری از افراد این ورزش ها را اشتباه انجام می دهند. متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به شما آموزش‌های لازم را درباره نحوه انجام صحیح این ورزش‌ها ارائه کند و می تواند از یک واحد بایو فیدبک برای تعیین مناسب بودن عضلات مورد استفاده در این تمرین‌ها استفاده نماید.

در مواردی که این عضلات به شدت دچار ضعف شده باشند، متخصص فیزیوتراپی همچنین می‌تواند از تحریک الکتریکی عضله برای تقویت عضلات کف لگن استفاده نماید. در حقیقت با دنبال کردن جدی این ورزش‌ها می توان نتایج مثبت را برای حدود ۸ نفر از ۱۰ بیمار، که دچار مشکل بی اختیاری تحت فشار هستند، مشاهده کرد.

ساختار جلسات بیوفیدبک

بیوفیدبک با قرار دادن سنسورها بر روی بدنتان آغاز می گردد. در برخی موارد سنسورهای کوچکی نزدیک ناحیه مقعد قرار می‌گیرند، جایی که ماهیچه لگن به پوست نزدیکتر است. متخصصان دیگر ترجیح می‌دهند که سنسور کوچکی را در ناحیه رکتوم یا واژن قرار دهند.

همچنین برای بررسی فشار ناشی از شکم بر روی لگن سنسورهایی به شکم نیز متصل می گردد. بعد از قرار دادن سنسورها در مکان‌های خود، شما شروع می کنید به منقبض کردن ماهیچه‌های کف لگن و آرام کردن ماهیچه‌های شکم. از طریق آموزش این کار شما می‌توانید بی اختیاری خود را کنترل نمایید.

این سنسورها از طریق فیدبک‌هایی که بر مانیتور کامپیوتر مشاهده می‌کنید یا صداهایی که می‌شنوید به شما می گویند که آیا ماهیچه‌هایتان را درست منقبض کرده‌اید یا نه. در بیوفیدبک برای بی اختیاری ادرار از الکترومیوگرافی (EMG) استفاده می شود.

از طریق آن، میزان فعالیت الکتریکی در ماهیچه لگن اندازه گیری می شود و برای تقویت ماهیچه‌ها به مراجع فیدبک داده می‌شود تا یاد بگیرند که از ماهیچه‌هایشان به خوبی استفاده کنند و همچنین به بهتر آموختن ورزش‌های تقویت کننده ماهیچه‌ها برای حداکثر بهبودی کمک کند.

همزمان با این که ماهیچه‌ها قوی‌تر می‌شوند، بیماران ماهیچه‌هایشان را به نحوی صحیح‌تر به کار می‌برند و در نتیجه در جلوگیری از خروج ادرار موفق‌تر عمل خواهند کرد و قادر خواهند بود در صورت لزوم، ادرار خود را کنترل کنند تا به توالت برسند.

اهداف درمانی

اولین هدف در درمان بی اختیاری، بهینه سازی پاسخ‌های ماهیچه‌های کف لگن می‌باشد. اهداف در درمان بی اختیاری شامل اهداف کوتاه مدت و بلند مدت است که در ادامه بررسی می‌کنیم.

اهداف بلند مدت

اهداف بلند مدت شامل موارد زیر می‌شود:

1. کاهش فراوانی دوره‌های بی اختیاری ادرار
2. کاهش نیاز فوری به بی اختیاری ادرار
3. کاهش فراوانی دفعات دفع به چهار بار در روز و یکبار در طی شب و در حین خواب
4. کاهش بد کار کردی دفع و خطرهای مرتبط برای ابتلا به عفونت مثانه
5. کاهش تعداد و اندازه لباس‌های محافظ

اهداف کوتاه مدت

اهداف کوتاه مدت شامل موارد زیر می‌شود:

1. تقویت کردن انقباض‌های ماهیچه لگن برای بهبودی استقامت ماهیچه‌های محافظ
2. تقویت کردن انقباض‌های انتخابی ماهیچه لگن بدون انقباض‌های شکمی
3. بهبودی ظرفیت و گنجایش مثانه
4. بهبودی هماهنگی ماهیچه‌های کف لگن در پاسخ به نیاز فوری برای ادرار
5. تقویت بازداری انقباض‌های شکمی نابهنجار برای بهبودی نیاز فوری برای ادرار
6. فراهم آوردن یک برنامه آموزش خانگی برای تعمیم دادن مهارت‌های آموزش یافته در کلینیک به شرایط زندگی روزمره
7. بیوفیدبک به شما آموزش می‌دهد تا بیش فعالی عملکرد و فعالیت ماهیچه دترسور (نواحی دفع) را کاهش دهید.
8. قدرت و استحکام ماهیچه‌های لگن را افزایش دهید.
9. انقباض شکم را کاهش دهید.

تعداد جلسات بیوفیدبک

تعداد جلسات بیوفیدبک از فردی به فرد دیگر متفاوت است، فردی با مسائل غیر نورولوژیک ممکن است به صورت میانگین ۶ تا ۱۰ جلسه درمان در طی دوره ۴۰ روز نیاز داشته باشد. تکالیف خانه نقش کلیدی و مهمی در بهبودی مراجع دارد.

این نکته بسیار قابل توجه است که آنچه را که در جلسات درمانی آموزش دیده‌اید و آموخته‌اید را با راهبردها و تکالیف مشابهی در خانه به کار ببرید. تکرار الگوهای درست و بکار بردن این الگوها در موقعیت‌های روزمره برای برگرداندن کنترل مجدد مثانه بسیار مهم است.

این درمان مبتنی بر تحقیقات گسترده‌ای است که در انستیتو ملی سلامت آمریکا انجام شده است. این تحقیقات نشان داده‌اند که علائم بی اختیاری ادرار به صورت میانگین بین ۷۵% الی ۸۰% کاهش می یابد.

درباره درمان قطعی بی اختیاری ادرار و مدفوع با فیزیوتراپی بیشتر بخوانید.

انواع مشکلات بی اختیاری ادرار

چهار نوع اصلی از بی اختیاری ادرار را در افراد مختلف می توان به شرح زیر مشاهده کرد :

بی اختیاری ادرار تحت فشار

این مشکل رایج‌ترین نوع بی اختیاری ادرار است. به این ترتیب یک مقدار کم تا متوسط از ادرار با اعمال فشار در نتیجه فعالیت‌هایی مثل خندیدن، عطسه کردن، پریدن، دویدن، سرفه کردن، تغییر در وضعیت بدن و موارد مانند آن از بدن خارج می‌شود.

اغلب این مشکل به خاطر ضعف عضلات کف لگن ایجاد می‌شود و بیشتر در بین زنان پس از به دنیا آوردن کودک یا پس از یائسگی و در مردان به طور معمول پس از عمل جراحی پروستات مشاهده می‌شود.

بی اختیاری فوریتی

این مشکل به ریزش ادرار (گاهی اوقات به مقدار زیاد) به دنبال نیاز فوری به ادرار کردن ایجاد می شود. این حالت می تواند بسیار قوی باشد و به همین خاطر نادیده گرفتن آن غیر ممکن است.

افرادی که از این مشکل رنج می‌برند، به تعداد زیاد مجبور می‌شوند در طول روز و گاهی اوقات در طول شب دستشویی بروند. این افراد همچنین زمان زیادی را در هنگام خروج از خانه به دنبال یافتن دستشویی صرف می‌کنند.

بی اختیاری سر ریزی ادرار

ریزش ادرار به دلیل پر شدن بیش از حد مثانه و خالی نشدن مناسب آن می‌تواند باعث ایجاد این مشکل شود. در این حالت مثانه ممکن است به خاطر گرفتگی و انسداد (برای مثال بزرگ شدن پروستات، زخم شدن بافت، و خشکی)، یا به خاطر عملکرد غیر موثر عضله مثانه به مقدار کافی برای تخلیه ادرار جمع نشود.

در این رابطه ممکن است فرد با ایجاد مشکل در زمان شروع ادرار، جریان ضعیف ادرار، مشکل در خالی شدن ادرار، یا پا به پا شدن مداوم در هنگام ادرار مواجه شود.

بی اختیاری عملکردی

بی اختیار ادرار به خاطر مشکلات فیزیکی باعث می‌شود فرد نتواند خود را تا رسیدن به دستشویی کنترل نماید و این شرایط باعث ریزش ادرار می شود.

بی اختیاری ترکیبی

این حالت ترکیبی از بی اختیار ناشی از فشار و بی اختیاری فوریتی است.

علائم و نشانه های بی اختیاری ادرار

هنگام ایجاد بی اختیاری ادرار فرد با یک یا چند مورد از علائم زیر مواجه می شود:

1. گاهی اوقات فرد احساس می‌کند مثانه وی به طور کامل تخلیه نشده است.
2. فرد برای رسیدن به دستشویی عجله دارد.
3. فرد به صورت مکرر به خاطر تصور این موضوع که ممکن است کنترل ادرار خود را از دست بدهد، عصبی می‌شود.
4. فرد دو بار یا بیشتر در طول شب برای رفتن به دستشویی از خواب بیدار می‌شود.
5. فرد کنترل ادرار خود را قبل از رسیدن به دستشویی از دست می‌دهد.
6. فرد کنترل ادرار خود را در هنگام بلند کردن اجسام سنگین از دست می‌دهد.
7. گاهی اوقات در هنگام سرفه کردن، عطسه کردن، انجام فعالیت‌های ورزشی یا بازی‌های حرکتی فرد دچار ریزش ادرار می شود.

نکاتی برای بهبود بی اختیاری ادرار

افراد مبتلا به بی اختیاری ادرار می‌توانند با انجام فعالیت‌های خاص روزانه کنترل مناسب بر مثانه خود پیدا کرده و عضلات کف لگن خود را تقویت نمایند. به این منظور لازم است روزانه مقدار زیادی مایعات همچون آب و آب سیب، آب انگور یا آب کرنبری مصرف شود.

همچنین لازم است مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه، چای و نوشابه متوقف شود، زیرا مصرف این نوشیدنی‌ها می‌تواند مقدار تولید ادرار را افزایش دهد. سعی کنید تعداد دفعات رفتن خود به دستشویی را کاهش داده و مدت زمان بین دفعات رفتن به دستشویی را افزایش دهید.

در صورتی که مثانه فرد به طور عادی فعالیت کند، فقط ۵ تا ۷ بار در هر روز مراجعه به دستشویی لازم است. همچنین سعی کنید از ابتلا به یبوست پیشگیری کنید، زیرا این شرایط می‌تواند باعث وارد شدن فشار به عضلات کف لگن و مثانه شود.