اصلاح پوسچر و ارگونومی Posture and Ergonomy

اصلاح ساختار قامتی و وضعیت بدن هنگام فعالیت‌های روزمره نقش مهمی در سلامت و ساختار اسکلتی – عضلانی ایفا می‌کند. در صورت وجود ناهنجاری قامتی نیاز است تا اصلاح پوسچر و ارگونومی برای بیمار صورت گیرد.

پوسچر چیست؟

به حالتی که شما بدن خود را نگه می‌دارید و شکل می‌گیرد، به آن شکل بدن پوسچر یا قامت ایستاده یا نشسته یا خوابیده می‌گویند. ۲ نوع پوسچر داریم که عبارتند از:

1. پوسچر استاتیک
2. پوسچر دینامیک

پوسچر دینامیک

پوسچر دینامیک به حالت‌های مختلف بدن شما در حین فعالیت‌های مختلف اطلاق می‌شود. مثل حالت بدن یا مفاصل یا اندام شما در حین راه رفتن یا نشستن یا برداشتن چیزی از روی زمین

پوسچر استاتیک

پوسچر استاتیک به حالت بدن شما وقتی هیچ فعالیتی ندارید اطلاق می‌شود. مثل وضعیت و شکل ایستادن شما که به آن پوسچر ایستاده می‌گویند.

در پوسچر نرمال چه در حالت دینامیک چه در حالت استاتیک، مفاصل و اندام‌ها و شکل بدن در وضعیت نرمال خود قرار گرفته است و در پوسچر اشتباه یا Bad Posture اشکلاتی در راستای بدن یا قرارگیری مفاصل نسبت به هم وجود دارد که باعث درد یا بیماری یا ناراحتی می‌شود.

از اختلالات ساختار بدن که بسیار رایج می‌باشد و در اثر آن پوسچر اشتباه ایجاد شده است یا اینکه حتی بالعکس پوسچر اشتباه باعث آن شده است می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1. گردن به جلو
2. شانه گرد
3. کایفوز یا قوز پشت
4. لوردوز زیادی کمر
5. اسکولیوز
6. زانو پرانتزی یا ضربدری
7. کف پای صاف

اصلاح پوسچر و ارگونومی (Posture and Ergonomy)

اختلالات اسکلتی ـ عضلانی از جمله عوامل شایع آسیب‎های شغلی و ناتوانی در کشورهای صنعتی و کشورهای در حال توسعه هستند.

اختلالات اسکلتی ـ عضلانی نزدیک به نیمی از کل بیماری‎های ناشی از کار را تشکیل می‎دهند و عمده‎ترین عامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه آسیب‎های انسانی نیروی کار به‎شمار می‎آیند.

یکی از علل اصلی غیبت‎ها در محیط کار، آسیب‎های اسکلتی ـ عضلانی می‎باشند. بر اساس گزارش‎ها حدود ۴۰% از غرامت‎های پرداخت شده به کارگران مربوط به اختلالات اسکلتی ـ عضلانی می‎باشد.

این اختلالات با احساس خستگی و درد آغاز شده و به سوی بیماری پیش می‎رود که در آن محدود شدن حرکت اندام‎ها و یا کاهش قدرت ماهیچه‎ها مشاهده می‎شود.

در دهه‎های اخیر پیشگری از این اختلالات اهمیت ویژه‎ای پیدا کرده است به طوری که هدف ارگونومی شغلی پیش‎گیری از این اختلالات بیان شده است و سازمان بهداشت جهانی دهۀ ۲۰۰۰ را دهۀ پیش‎گیری از این اختلالات بیان کرده است.

به طور کلی عوامل ایجاد کننده بیماری‎های شغلی به ۵ دسته تقسیم می‎شوند که از میان آن‎ها می‎توان به عوامل ارگونومیکی و مکانیکی اشاره کرد.

بیماری‌های ناشی از عوامل ارگونومیک، اختلالات اسکلتی ـ عضلانی هستند که ناشی از ریسک فاکتورهای فیزیکی و مکانیکی که شامل پوسچر نامناسب، بلند کردن بار سنگین، حرکات تکراری، ارتعاشات، اعمال نیروی زیاد، فشار تماسی، دمای پایین و سرانجام روشنایی نامطلوب می‌باشد که منجر به پوسچر نامطلوب می‌گردند.

هنگامی که محیط کار و انجام وظیفه در شغل خاصی به وقوع اختلالات اسکلتی ـ عضلانی کمک کنند، این اختلالات مرتبط با کار خوانده می‌شوند. مطالعات انجام شده نشان داده‌اند که در بین عوامل و ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی ـ عضلانی ناشی از کار، پوسچر نامطلوب از جمله مهم‌ترین عامل خطر محسوب می‌شود.

مطالعات حاکی از آن هستند که بهبود پوسچر علاوه بر کاهش ریسک ابتلا به اختلالات اسکلتی ـ عضلانی، باعث ارتقاء سطح سلامت، کاهش استرس و کاهش ناراحتی هنگام کار می‌شود که این عوامل افزایش راندمان و عملکرد شغلی را به دنبال دارد.

رویکرد درمانی و اصلاح پوسچرهای عادتی غلط

طبق آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران و وزارت بهداشت و درمان، ۷۶% شاغلین وضعیت بدنی نامناسب دارند و پوسچر نامطلوب از جمله مهم‌ترین عامل اختلالات اسکلتی ـ عضلانی ناشی از کار محسوب می‌شود.

از این رو در بسیاری از شیوه‌های ارزیابی خطر ابتلا به اختلالات اسکلتی ـ عضلانی، آنالیز پوسچر به عنوان محور و مبنای ارزیابی در نظر گرفته می‌شود.

شایع‌ترین و پرهزینه‌ترین اختلال اسکلتی ـ عضلانی در تمام کشورها کمر درد بوده و به عنوان یک مشکل عمده سلامت عمومی در جهان تشخیص داده شده است.

پس با تشخیص صحیح کمردرد پوسچرال و افتراق آن از سایر بیماری‌های کمردرد می‌توان با بهترین روش درمانی که آموزش پوسچر و پوزیشن‌های صحیح است، به کاهش درد کمر و جلوگیری از بدتر شدن و پیش‌گیری از تکرار آن کمک کرد.

همچنین مشخص گردیده است که از جمله عوامل خطرناک ایجاد کننده اختلالات اسکلتی ـ عضلانی، کار در حالت نشسته با سر و گردن خمیده به جلو و شانه‌های بالا آمده می‌باشد، که در این موارد نیز می‌توان هم‌زمان با درمان فیزیوتراپی با آموزش صحیح پوسچر در حین کار، اختلالات را برطرف کرد.

اصلاح پوسچرهای عادتی غلط بیمار با اختلالات اسکلتی ـ عضلانی و آموزش پوسچر صحیح به بیمار، به فرد کمک می‌کند که نقش فعال‌تری در تشخیص و کنترل مخاطره‌ها داشته باشد.

به دنبال یادگیری صحیح پوسچر و پوزیشن‌ها و تغییر نگرش بیمار می‌توان شاهد بهبود و اصلاح حالت‌های بدنی و همچنین سایر عادت‌های ارگونومی و به خصوص بهبود اختلالات اسکلتی ـ عضلانی بود.

مقاله لوردوز و حرکات اصلاحی برای گودی کمر را بخوانید.

ریسک فاکتورهای ایجاد کننده اختلالات اسکلتی ـ عضلانی

برخی دلایل ایجاد اختلالات اسکلتی – عضلانی شامل موارد زیر می‌شود:

1. وضعیت نامناسب بدن در حین انجام کار: حالتی که فرد مجبور است با گردن و کمری خمیده بر روی سطح کار که در ارتفاع پایین‌تری قرار گرفته کار کند، یا بازو و ساعد خود را بالا آورد و یا چمپاتمه زده بر روی کار فعالیت کند.
2. انجام حرکات تکراری و طولانی مدت در وضعیت و پوسچرهای غلط که موجب فشار روی تاندون‌ها و عضلات می‌گردد.
3. روش‌های غلط حمل دستی بار، بلندکردن، هل دادن، کشیدن و نگه داشتن بار.

وضعیت صحیح قرارگیری اندام‌ها کمک می‌کند تا با انرژی بیشتر و استرس و خستگی کمتر به انجام کار پرداخته و از صدمات اسکلتی ـ عضلانی مرتبط با کار که باعث کاهش توانمندی افراد و بالطبع افت راندمان شغلی می‌شود جلوگیری کرد و در صورت ایجاد صدمات اسکلتی ـ عضلانی به علت پوسچرهای غلط قبلی می‌توان در کنار درمان فیزیوتراپی، با یادگیری و به‌کارگیری صحیح پوسچرهای صحیح این اختلالات را اصلاح کرد.

حرکات اصلاحی چه کاربردی دارد؟

حرکات اصلاحی می‌تواند در درمان مواردی مانند گودی کمر، دیسک کمر، کمر درد، زانو پرانتزی، گردن درد و سایر اختلالات اسکلتی – عضلانی به بیمار کمک کند تا با اصلاح عادت‌های رفتاری و حرکتی، وضعیت سلامت خود را به میزان زیادی بهبود بخشد.

نظرات و سوالات خود را در مورد مقاله اصلاح پوسچر و ارگونومی با ما به اشترک بگذارید.