جراحی دیسک کمر

بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با دیسک کمر به هنگام وارد شدن فشار زیاد به کمر و یا تضعیف شدن عضلات در اثر بالا رفتن سن به وجود می‌آید. در این مقاله درباره جراحی دیسک کمر و مراقبت‌های بعد از عمل دیسک کمر و انواع آن صحبت می‌کنیم.

دیسک کمر چیست؟

دیسک در بین ستون فقرات قرار دارد. همانند نوعی بالشتک و یا صفحاتی که جنس غضروفی دارند، در ناحیه مهره‌های کمری استخوانی است که به آن دیسک کمر می‌گویند.

علامت‌های مشکلات مرتبط با دیسک کمر، احساس درد در ناحیه پشت بدن و پا است که امروزه در بین افراد شایع شده است. دیسک کمر به تنهایی بیماری محسوب نمی‌شود، زمانی که فرد دردهای شدید در پا و یا کمر دارند دچار بیماری بیرون زدگی دیسک کمر شده‌اند که اکثرا قابل درمان با انجام عمل جراحی دیسک کمر است.

درباره فیزیوتراپی دیسک کمر بیشتر بدانید.

بیرون زدگی دیسک کمر چگونه ایجاد می‌شود؟

همانطور که گفته شد دیسک‌ها بافت‌های منحصر به فردی دارند که باعث می‌شوند انعطاف و حرکات طبیعی در ستون فقرات صورت گیرد. زمانی که فرد جوان است، کپسول‌های موجود در دیسک، سالم و محتوای آب داخل کپسول نرمال است.

در نتیجه به هنگام بالا رفتن سن کم کم آب دیسک‌ها کاهش و دیواره‌های بیرونی دیسک‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شوند. هنگامی که فرد احساس درد به هنگام بلند شدن و یا نشستن داشته باشد به پزشک مراجعه کرده و طی انجام آزمایش ام آر آی متوجه سیاه رنگ شدن دیسک‌ها می‌شوند.

اما این تغییر رنگ در دیسک افراد نشانه واضحی از فشار روی اعصاب یا نخاع نیست. زمانی که شخص زمینه ژنیتیکی برای خراب شدن دیسک کمر را داشته باشد، لایه بیرونی یا خارجی دیسک متلاشی شده (کپسول دیسک پاره می‌شود) و محتویات آن به بیرون می‌ریزد.

بیرون‌زدگی دیسک کمر به دلیل فشار‌های قطعات خارج شده از دیسک بر روی ریشه های عصبی به وجود می‌آید که باعث درد شدید در ناحیه کمر و پاها می‌شوند. اصولا بسیار هم مقاوم به درمان با داروهای معمولی هستند.

نتیجه این اتفاق، ناتوان شدن بیمار در حرکت دادن زانو، مچ پا یا تمام پا است و منجر به ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع می‌شود.

در صورتیکه درد بسیار شدید باشد و درمان دارویی کافی نباشد و یا همراه با ضعف پا یا بی‌اختیاری ادرار مدفوعی باشد، فرد حتما تحت عمل جراحی دیسک کمر با عنوان خارج کردن دیسک به روش میکروسکوپی قرار می‎گیرد.

جراحی دیسک کمر به روش میکروسکوپی

در جراحی دیسک کمر به روش میکروسکوپی برش بسیار کوچک و دقیق بوده و با کمک میکروسکوپ و معمولا بدون برداشتن زوائد خلفی، دیسک معیوب را خارج می‌کنند.

مزیت جراحی با این روش، عدم آسیب رساندن به عناصر استخوانی است. زمانی که با کمک میکروسکوپ، بزرگنمایی آن حاصل می‌شود، احتمال آسیب رساندن به ریشه عصبی بسیار پایین است. بیمار خیلی سریع دوره نقاهت خود را گذرانده و به زندگی عادی برمی‌گردد. روش بسیار مفید و استانداری است و از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

انواع عمل دیسک کمر

برای درمان بیماری‌های مربوط به دیسک، جراحی‌های متفاوتی انجام می‌شود. انواع عمل دیسک کمر عبارتند از:

1. جراحی لامینکتومی
2. جراحی آندوسکوپی
3. عمل بسته دیسک

جراحی لامینکتومی

جراحی لامینکتومی با استفاده از بی‌حسی موضعی یا بیهوشی انجام می‌گیرد. اصولا بیمار به شکم خوابانده و برش کوچکی در پشت کمرش داده می‌شود و عضلات و زوائد خلفی مهره‌ها رویت می‌شود.

با کنار کشیدن ریشه‌های عصبی، دیسک معیوب مشخص شده و قسمتی از دیسک همراه با قسمت مرکزی خارج می‌شود و پس از این که مطمئن شدیم ریشه‌های عصبی سالم هستند و دوباره آزاد شدند، محل عمل لایه لایه تا سطح پوست دوخته می‌شود.

جراحی آندوسکوپی

جراحی آندوسکوپی هم برش بسیار کوچکی به موازات خط وسط داده شده و با وارد کردن آندوسکوپ، پس از کنار زدن عضلات و برداشتن لیگامان، قطعه در رفته دیسک را خارج می‌کند.

این روش به دلیل این که پزشک در هنگام مشاهده محدودیت دارد، امکان تخلیه دیسک‌های شدید با این روش وجود ندارد و امکان دارد بیشتر عود کند.

جراحی بسته دیسک کمر

نوعی دیگر از روش‌های جراحی، عمل‌های بسته دیسک است که توسط دستگاه وکمپرسور که شباهت زیادی به سوزن‌های بسیار ظریف دارد، پس از بی‌حس کردن پوست بیمار به داخل دیسک می‌روند و از طریق یک میکرو موتور قسمت داخلی دیسک را خرد و از راه لوله به بیرون بدن تخلیه می‌کند.

این روش تنها برای دیسک‌های کوچک و بدون آسیب و پارگی مفید است که تنگی کانال هم نداشته باشند و اثرشان هم بسیار کم است.

چه موقع عمل دیسک کمر ضروری است؟

در صورتی که فرد در ناحیه‌های پایین کمر، گردن و پا احساس درد دارد، معمولا در طول درمان تحت نظر گرفته شده و او را تشویق به داشتن فعالیت‌های جسمانی مناسب و پایدار می‌کنند.

اگر با انجام فعالیت‌های فیزیکی، دارو‌های ضد التهاب، درمان‌های غیر تهاجمی، مشکل به وجود آمده حل نشود، شخص پس از مراجعه به پزشک باید مورد جراحی قرار گیرد و با گذشت زمان کم کم بهبود یابد.

اگر از موارد اندک و نادر که تقریبا استثنا هستند صرف نظر کنیم، تمامی بیماران می‌توانند با انجام فیزیوتراپی کمر، ورزش‌های خانگی، استفاده از دارو و گاهی تزریقات نخاعی به نتیجه برسند و اکثرا قبل از انجام عمل جراحی دیسک کمر توسط پزشکان این موارد به آنها توصیه می‌شود.

مقالات ورزش مناسب برای کمر درد و ورزش دیسک کمر ویلیامز و مکنزی را مطالعه کنید.

اما در مواردی که مشکل فرد بسیار حاد است، عمل جراحی مستقیما به او پیشنهاد می‌شود:

1. ابتلا به مشکل در طناب نخاعی
2. شکست تمامی روش‌های نگهدارنده در رفع مشکل و همچنین ضعف قابل توجه در دست و پا و اندام‌های دیگر که قبلا به معرفی آن پرداختیم.

تفاوت عمل جراحی سنتی و کم تهاجم ستون فقرات

تفاوت اساسی که بین جراحی سنتی و کم تهاجم ستون فقرات وجود دارد این است که در جراحی سنتی تمام ناحیه درمان ستون فقرات باز می‌شود، اما در جراحی کم تهاجم قسمت بسیار کوچکی از ناحیه درمان باز شده و درمان می‌شود.

مدت بهبود در افرادی که از جراحی کم تهاجم استفاده می‌کنند خیلی سریع تر از جراحی سنتی است.

همچنین در جراحی کم تهاجم جهت تشخیص بهتر و دستیابی به نتایج یکسان با جراحی سنتی و باز از اطلاعات بیشتری مثل تصویربرداری سه بعدی یا
CAT و غیره نیز استفاده می‌کنند.

اصولا یک جراح در انجام این فرآیند خواهان خونریزی کمتر و کاهش مدت بستری و نقاهت در کلینیک و بیمارستان، همچنین بهبود سریع و کم کردن خطر ابتلا به عفونت هستند.

پزشک با آگاهی کافی و دادن اطلاعات به شخص، کنترل جراحی را در دست دارد، اما سعی دارد تا حد امکان آسیب‌ها و ضررهای آن را به حداقل ممکن برساند.

عوارض جراحی دیسک کمر

جراحی دیسک کمر نیز همانند سایر جراحی‌ها عوارض و خطراتی را در پیش دارد. معمولا بعد از جراحی مقداری سفت‌شدگی در ناحیه جراحی دیده می‌شود که موقتی و قابل برطرف شدن است.

چیزی که حائز اهمیت است این است که بیمار باید تمام نکات گفته شده از سوی پزشک را رعایت کند.

مراقبتهای بعد از جراحی دیسک کمر

جهت پیشگیری از عوارض و بروز مشکلات توصیه می‌شود:

1. وزن بدنی خود را در حالت ایده آل نگه دارند.
2. از روش‌های صحیح بلند کردن اجسام کمک بگیرند.
3. عضلات شکم و پشت خود را تقویت و ورزش را فراموش نکنند.

همچنین برای تسهیل در روند بهبودی توصیه می‌شود:

1. پانسمان‌های زخم به صورت روزانه تعویض شود و از استفاده مستقیم بتادین روی زخم خودداری کنند.
2. حمام رفتن بین ۳ تا ۵ روز بعد از جراحی باید صورت گیرد.
3. از کمربند طبی یا بریس ستون فقرات در دوران نقاهت باید به صورت ثابت و مداوم استفاده شود.
4. تحرک داشتن و انجام فعالیت‌های ملایم و منظم به بهبود گردش خون بسیار کمک می‌کند و فرآیند بهبود را تسهیل می‌کند.
5. فیزیوتراپی کمردرد که یکی از روش‌های توانبخشی است، می‌تواند در انجام فعالیت‌ها و با هدف پیشگیری از درد و نگهداشتن ستون فقرات در یک وضعیت ایمن، به بیمار کمک کند.