فتق دیسک کمر یا پارگی دیسک که به آن دیسک برآمده، لیز خورده یا پاره شده نیز گفته می‌شود، قطعه‌ای از هسته دیسک است که از طریق پارگی، به داخل کانال نخاعی رانده می‌شود. فتق دیسک می‌تواند در هر قسمت از ستون فقرات رخ دهد، اما اغلب در قسمت پایین کمر رخ می‌دهد. بسته به اینکه فتق دیسک کجا باشد، می‌تواند منجر به درد، بی‌حسی یا ضعف در بازو یا پا شود. بسیاری از مردم هیچ علامتی از فتق دیسک ندارند. برای افرادی که علائم دارند، علائم با گذشت زمان بهبود می‌یابند.
فتق دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک کمر یکی از شایع‌ترین مشکلات کمری می‌باشد که باعث درد در کمر و پاها می‌شود. فتق یا پارگی دیسک کمر احتمالا به دلیل خم شدن کامل ستون فقرات به طور مکرر و مداوم رخ می‌دهد.
در یک دسته‌بندی کلی آسیب دیسک به چهار دسته تقسیم می‌شود:
- تخریب یا دژنراسیون دیسک
- پرولاپس دیسک
- اکستروژن
- دیسک جدا شده
تخریب یا دژنراسیون دیسک
منظور از تخریب یا دژنراسیون دیسک تغییرات شیمیایی مرتبط با افزایش سن است که باعث ضعیف شدن دیسک می‌شود. در این مورد بیرون‌زدگی اتفاق نمی‌افتد.
پرولاپس دیسک
پرولاپس دیسک باعث می‌شود شکل یا وضعیت دیسک با کمی گیر افتادگی به داخل کانال نخاعی تغییر کند که با نام‌های بالجینگ و پروتروژن هم شناخته می‌شود.
اکستروژن
در این وضعیت هسته ژلی دیسک پاره شده و وارد قسمت‌های خارجی دیسک می‌شود اما هنوز از دیسک خارج نشده است.
دیسک جدا شده
منظور از دیسک جدا شده این است که هسته دیسک از دیسک خارج می‌شود و به داخل کانال نخاعی وارد می‌شود. در این وضعیت، علائم بسیار شدید است و بیمار با تجویز پزشک و بررسی سایر عوامل تاثیرگذار کاندید جراحی می‌باشد.
دنبال راهکار درمانی هستید؟
گروه سلامت بهروزی با ارائه برنامه‌های درمانی و استفاده از جدیدترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات روز دنیا به شما کمک می‌کند تا هر چه سریعتر سلامتی خود را به دست آورید.
برای دریافت نوبت ویزیت با شماره ۲۶۷۶۵۱۲۲(۰۲۱) تماس بگیرید.
علائم بیرون زدگی دیسک کمر
علائم و نشانه‌های بیرون زدگی دیسک کمر در افراد مختلف متفاوت است و برخی از افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.
مهمترین علائم بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک کمر عبارتند از:
- درد شدید در کمر
- درد منتشر به اندام‌های تحتانی
- راه رفتن دردناک یا سخت
- مانور والسالوا که توسط فیزیوتراپیست بررسی می‌شود.
- اسپاسم عضلانی
- حس سوزش
- ضعف یا آتروفی عضلانی
- از دست دادن یا کاهش کنترل ادرار یا مدفوع
- روی پاشنه راه رفتن به سختی و آرامی انجام می‌شود.
- انحراف تنه به یک سمت
- الگوی راه رفتن دردناک یا اردکی
- اسپاسم عضلات اطراف ستون فقرات
تشخیص پارگی دیسک کمر چگونه است؟
فیزیوتراپیست در جلسه اول با بررسی نسخه پزشک، سوابق پزشکی بیمار، علائم بیمار، انجام تست‌های تخصصی، بررسی ام آر آی و بررسی نوار عصب و عضله مشکل را تشخیص می‌دهد.
درمان فتق دیسک
درمان پارگی دیسک کمر نیاز به یک تیم حرفه‌ای دارد. شروع درمان در صورت نداشتن علائم نورولوژیکی شدید به صورت کانسرواتیو و غیرتهاجمی انجام می‌شود. فیزیوتراپی برای پارگی دیسک کمر یک درمان کلیدی در اکثر موارد می‌باشد که در افرادی که تمرینات خود را به طور منظم انجام می‌دهند و وزن خود را کنترل می‌کنند نتیجه مطلوبی حاصل می‌شود.
جراحی معمولا آخرین راه درمان است. در صورت درد شدید و مشکل در جابجایی تا مرکز فیزیوتراپی پیشنهاد می‌شود فیزیوتراپی دیسک کمر در منزل انجام گیرد.
در اولین جلسه فیزیوتراپی، درصورت وجود آسیب یا فتق دیسک کمری پروتکل درمانی مناسب برای بیمار در نظر گرفته می‌شود که عمدتا شامل موارد زیر است:
- تمرین درمانی
- منوال تراپی یا کار با دست
- الکتروتراپی
- لیزردرمانی
- ترکشن یا کشش کمری
- التراسونیک
- ماساژ درمانی
- استفاده از سوزن خشک
- کینزیوتیپ
دیسک کمر خفیف
در صورت وجود نشانه‌های دیسک کمر خفیف در فرد، آسیب خفیف تا متوسط ممکن است چندین سال بدون درد و کاهش عملکرد وجود داشته باشد. تشخیص پارگی خفیف دیسک کمر عموما با ام آر ای قابل انجام است. اگر دیسک بیرون‌زده بدتر شود، علایم بیمار شامل موارد زیر می‌باشد:
- درد کمری به خصوص حین نشستن یا بلند کردن اجسام سنگین
- درد پا
- بی‌حسی
- حس سوزن شدن یا مور مور شدن
- گرفتگی عضلانی
- اسپاسم عضلانی
- ضعف عضلانی
- درد سیاتیک
در صورت انجام جراحی‌هایی مثل لامینکتومی، دیسکتومی، میکرودیسکتومی، فیوژن، نوکلئوپلاستی، دیسک آرتروپلاستی نیز بعد از دستور جراح می‌توان فیزیوتراپی را در کلینیک یا منزل با پروتکل خاص بعد از جراحی شروع کرد.
درمان دیسک کمر خفیف
بسته به شدت آسیب‌دیدگی دیسک کمر و بعد از بررسی علائم بیمار و آزمایشات تشخیصی درمان‌های زیر در نظر گرفته می‌شود:
- در موارد خفیف درمان‌های خانگی دیسک کمر و استراحت
- استفاده از سرما و گرما برای کاهش درد
- فیزیوتراپی دیسک کمر، ورزش،کشش ملایم برای کاهش فشار از روی ریشه عصبی
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن ،ناپروکسن
- تزریق اپیدورال برای کاهش درد و التهاب
- جراحی دیسک کمر در موارد شدید و خاص طبق صلاح دید متخصص
ممنوعیات در آسیب دیسک کمر
درد ناشی از بیرون زدگی دیسک کمر می‌تواند از یک درد خفیف تا درد شدید ناگهانی منتشر تا پاها متفاوت باشد. در حالیکه بیشتر فتق دیسک‌ها به طور تدریجی در طول چند هفته بهتر می‌شوند، بسیاری از فعالیت‌های معمولی باعث ایجاد التهاب و افزایش درد می‌شوند. برخی از فعالیت‌هایی که ممنوعیت دارد شامل:
- نشستن طولانی مدت
- انجام کارهای خانه
- کشش عضله پشت ران (همسترینگ) در حالت ایستاده
نشستن طولانی مدت و اثر آن بر روی دیسک کمر
نشستن باعث ایجاد فشار مازاد به دیسک‌های ستون فقرات می‌شود، خصوصا وقتی در صندلی قوز کنید یا به سمت جلو خمیده بنشینید.
برای کاهش درد سعی کنید بایستید، چند قدم راه بروید یا در صورت امکان دراز بکشید. در مواقعی که نشستن اجتناب‌ناپذیر است، برای کاهش فشار از روی ستون فقرات کمری موارد زیر را رعایت کنید:
- صاف بنشینید، شانه‌هایتان را به سمت پشتی صندلی ببرید و قوز نکنید.
- ران‌ها را موازی با سطح زمین نگه دارید (لگن نباید پایین‌تر از زانوها باشد).
- از یک بالشت کوچک یا حوله رول شده برای پر کردن گودی کمرتان استفاده کنید.
- اگر شغلتان به گونه‌ای است که نیاز به نشستن طولانی پشت میز یا کامپیوتر دارد از میزهای تبدیل شونده دارای قابلیت تنظیم ارتفاع استفاده کنید. این میزها به گونه‌ای طراحی شده اند که اجازه می‌دهند به طور متناوب در طول روز در وضعیت نشسته و ایستاده روی میزتان کار کنید.
انجام امور خانه باعث بدتر شدن آسیب دیسک کمر می‌شود
در زمان عود کردن دیسک کمر برخی از کارهای خانه مانند شستن لباس‌ها و جارو کشیدن می‌تواند منجر به افزایش میزان درد شود. توجه به نکات زیر می‌تواند در جلوگیری از بدتر شدن فتق دیسک کمر مفید باشد:
- برای برداشتن وسیله‌ای از روی زمین یا میز کوتاه از کمر خم نشوید، عضلات شکم را منقبض کرده و زانوهایتان را خم کنید و با حفظ راستای کمر شی را برداشته و به شکم خود نزدیک نگه دارید و سپس صاف بایستید.
- حین جارو کشیدن نیز کمرتان را صاف نگه دارید. ارتفاع جارو را به گونه‌ای تنظیم کنید تا حین انجام کار مجبور نشوید کمرتان را خم کنید. سعی کنید حین انجام کار به جای فشار به دستان و کمرتان، از حرکت پاهایتان استفاده کنید.
- در صورت امکان تا بهبودی درد کمرتان برای انجام این امور از کسی کمک بخواهید.
کشش عضله پشت ران (همسترینگ) در حالت ایستاده
هرچند کشش روزانه عضلات همسترینگ برای کاهش درد در فتق دیسک موثر است، اما در حالت ایستاده باعث افزایش درد و مشکل فتق دیسک می‌شود. دلیل این مسئله این است که کشش در حالت ایستاده موجب کم شدن جبرانی کمر به جلو می‌شود و فشار مازاد به نیمه قدامی دیسک وارد می‌کند. توصیه می‌شود کشش در حالت خوابیده و بصورت ملایم انجام شود.
دیسک کمر و پیاده‌روی
پیاده‌روی یک انتخاب مناسب برای بیماران فتق دیسک کمر می‌باشد. پیاده‌روی موجب افزایش خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به سلول‌ها می‌شود. یکی دیگر از تاثیرات مهم پیاده‌روی هیدراته شدن دیسک می‌باشد که در بهبود روند ترمیم بسیار مهم است.
ورزش‌های هوازی ساده مثل شنا و دوچرخه‌سواری هم مناسب هستند. در صورت ایجاد درد حتما با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
سپاس بابت راهنماییهای خوبتون. من بیرون زدگی دیسک دارم و توصیه های شما خیلی بهم کمک میکنه که تمرینات بهبودی رو درست انجام بدم. قرص گاباپنتین در کاهش دردم نیز بسیار موثر است