آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب یک اختلال خواب شایع است که باعث مکث‌های مکرر تنفس در طول خواب می‌شود. اکثر افراد مبتلا به آپنه خواب علائمی مانند خروپف بلند و خواب آلودگی در طول روز را تجربه می‌کنند. دو نوع اصلی آپنه خواب عبارتند از آپنه انسدادی خواب (OSA) و آپنه خواب مرکزی (CSA).

آپنه خواب

آپنه خواب یک اختلال خواب بالقوه جدی است که در آن تنفس به طور مکرر متوقف و شروع می‌شود. مغز سعی می‌کند با بیدار کردن شما به اندازه کافی برای نفس کشیدن از شما محافظت کند، اما این مانع از خواب آرام و سالم می‌شود. با گذشت زمان، این وضعیت می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. با این حال، این وضعیت اغلب قابل کنترل است، به خصوص با رعایت دقیق درمان‌های تجویز شده که این اتفاق یا به دلیل انسداد راه هوایی (آپنه انسدادی خواب) یا به این دلیل است که مغز به درستی تنفس را کنترل نمی‌کند (آپنه مرکزی).

آپنه خواب وضعیتی است که می‌تواند زندگی را به شدت مختل کند و شما را در معرض خطر عوارض و رویدادهای تهدیدکننده زندگی قرار دهد. حتی اگر این عوارض خطرناک را ایجاد نکند، افراد مبتلا به آپنه خواب نمی‌توانند خواب آرام داشته باشند، بنابراین دائما احساس خستگی می‌کنند. در بدترین حالت، این وضعیت می‌تواند آنها را به قدری خسته کند که ممکن است در طول روز به خواب بروند و منجر به تصادف یا ایجاد مشکل در کار، سرگرمی‌ها، فعالیت‌های اجتماعی شود.

انواع آپنه خواب

آپنه خواب معمولا دلایل خاصی دارد و به طور کلی، سه شکل اصلی آپنه خواب وجود دارد که تفاوت‌هایی در چگونگی و چرایی آنها وجود دارد. عبارتند از:

• آپنه انسدادی خواب (OSA)
• آپنه خواب مرکزی (CSA)
• آپنه خواب مختلط/پیچیده

آپنه انسدادی خواب (OSA)

آپنه انسدادی خواب (OSA) زمانی اتفاق می‌افتد که راه هوایی در پشت گلو در طول خواب منقبض یا مسدود شود که ممکن است باعث خروپف شود، زیرا از عبور هوا به طور عادی جلوگیری می‌شود. در پاسخ به انسداد راه هوایی، فرد معمولا از خواب بیدار می‌شود، ماهیچه‌های گلوی خود را درگیر می‌کند و چندین نفس عمیق می‌کشد که اغلب با صداها همراه است. مانند خرخر کردن یا خفگی . آپنه انسدادی خواب شایع ترین نوع آپنه خواب است.

آپنه خواب مرکزی

آپنه خواب مرکزی (CSA) شامل اختلال در ارتباط بین مغز و عضلات کنترل کننده تنفس است. در نتیجه تنفس ممکن است کم عمق شود و مکث‌های موقتی داشته باشد. شیوع آپنه خواب مرکزی در مقایسه با آپنه انسدادی خواب کم است. آپنه خواب مرکزی ممکن است به دلایل زیادی رخ دهد از جمله:

• نارسایی قلبی
• سطح پایین اکسیژن خون (هیپوکسی)
• آسیب سیستم عصبی به ویژه در ساقه مغز (که تنفس شما را مدیریت می کند) یا بخش‌هایی از نخاع

آپنه خواب مختلط/پیچیده

آپنه مختلط/پیچیده فرمی ترکیبی از رویدادهای انسدادی و رویدادهای مرکزی است.

علائم آپنه خواب چیست؟

علائم آپنه خواب شامل اثرات تنفس غیرطبیعی در شب و همچنین اثرات کاهش کیفیت خواب در طول روز است. آپنه خواب علائم زیادی دارد که تشخیص برخی از آنها راحت تر از بقیه است.

علائم آپنه انسدادی خواب

علائم آپنه انسدادی خواب عبارتند از:

• خروپف بلند که اغلب با صداهای نفس گیر یا خفگی مشخص می‌شود
• سردرد در صبح که ممکن است تا چند ساعت پس از بیدار شدن از خواب ادامه داشته باشد
• خشکی دهان پس از بیدار شدن از خواب
• خواب بی‌قرار با دوره‌های بیداری در طول شب
• افزایش نیاز به بلند شدن از رختخواب برای ادرار کردن
• تحریک پذیری یا ناامیدی
• کاهش تمرکز

علائم آپنه مرکزی خواب

علائمی که اغلب با آپنه مرکزی خواب همراه است عبارتند از:

• الگوهای تنفس غیرطبیعی
• خواب‌آلودگی مفرط  در طول روز
• بیداری‌های شبانه
• تنگی نفس ناگهانی یا درد قفسه سینه در شب
• مشکل در تمرکز
• تغییرات خلق و خوی، افسردگی و اضطراب
• سردردهای صبحگاهی
• عرق کردن شبانه و احساس بی‌قراری در شب
• اختلال عملکرد جنسی

علت آپنه خواب

علت آپنه انسدادی خواب

در افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، ماهیچه‌های پشت گلو در طول خواب شل می‌شوند و فضای عبور هوا را کاهش می‌دهند. خروپف با باریک شدن راه هوایی رخ می دهد و هنگامی که راه هوایی مسدود می‌شود، فرد اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند. کمبود اکسیژن باعث بیدار شدن جزئی یا کامل به منظور بازگرداندن جریان هوا می‌شود. این اختلالات تنفسی به طور مکرر در طول خواب اتفاق می افتد.

علت آپنه مرکزی خواب

آپنه خواب مرکزی به دلیل مشکلاتی در نحوه ارتباط مغز با عضلات مسئول تنفس ایجاد می‌شود. برای افراد مبتلا به CSA، بخشی از مغز به نام ساقه مغز نمی‌تواند به درستی سطوح دی اکسید کربن در بدن را در طول خواب تشخیص دهد. این منجر به اپیزودهای مکرر تنفس می‌شود که کندتر و کم عمق‌تراز آنچه باید باشد.

عوامل خطر

آپنه خواب می‌تواند هر کسی حتی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. اما برخی عوامل خطر را افزایش می‌دهند. عواملی که خطر ابتلا به آپنه خواب را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• اضافه وزن: چاقی خطر ابتلا به OSA را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. رسوبات چربی در اطراف راه هوایی فوقانی می‌تواند مانع تنفس شود.
• دور گردن: افرادی که گردن ضخیم‌تری دارند ممکن است راه‌ هوایی باریک‌تری داشته باشند.
• راه هوایی باریک: ممکن است گلو باریک را به ارث برده باشید. لوزه‌ها یا آدنوئیدها نیز می‌توانند بزرگ شده و راه هوایی را مسدود کنند، به ویژه در کودکان.
• مرد بودن: مردان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به آپنه خواب هستند. با این حال، زنان اگر اضافه وزن داشته باشند یا یائسگی را پشت سر گذاشته باشند، خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.
• سابقه خانوادگی: داشتن اعضای خانواده مبتلا به آپنه خواب ممکن است خطر شما را افزایش دهد.
• استفاده از الکل و آرام بخش: این موارد ماهیچه‌های گلو را شل می‌کنند که می‌تواند آپنه انسدادی خواب را بدتر کند.
• سیگار کشیدن: احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب در افراد سیگاری سه برابر بیشتر از افرادی است که هرگز سیگار نکشیده‌اند. سیگار کشیدن می‌تواند میزان التهاب و احتباس مایعات را در راه هوایی فوقانی افزایش دهد.
• گرفتگی بینی: اگر در تنفس از طریق بینی مشکل دارید، احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب بیشتر است.
• شرایط پزشکی: نارسایی احتقانی قلب، فشار خون بالا و دیابت نوع ۲ برخی از شرایطی هستند که ممکن است خطر آپنه انسدادی خواب را افزایش دهند.
• استفاده از داروهای مسکن درد و داروهای افیونی: استفاده از داروهای مسکن درد و داروهای افیونی به ویژه داروهای طولانی اثر مانند متادون، خطر آپنه مرکزی خواب را افزایش می‌دهند.
• سکته مغزی: داشتن سکته مغزی خطر آپنه مرکزی خواب را افزایش می‌دهد.

آیا آپنه خواب خطرناک است؟

آپنه خواب یک وضعیت خطرناک است زیرا می‌تواند عوارض مختلفی ایجاد کند که بسیاری از آنها شدید یا تهدیدکننده زندگی هستند. شامل:

• آسیب قلبی و نارسایی قلبی: آپنه خواب باعث افزایش فشار در رگ‌های خونی اطراف قلب و برخی از حفره‌های خود قلب می‌شود. این افزایش فشار به قلب شما فشار وارد می‌کند و در نهایت باعث آسیب به خود عضله قلب می‌شود.
• آریتمی به ویژه فیبریلاسیون دهلیزی: فیبریلاسیون دهلیزی یک آریتمی خطرناک است زیرا باعث اختلال در جریان خون در حفره سمت چپ بالای قلب می‌شود. این اختلال باعث تجمع خون و ماندن بیش از حد طولانی می‌شود. این می‌تواند باعث لخته شدن خون شود که سپس می‌تواند از قلب شما خارج شود و مستقیما به مغز برسد و باعث سکته شود.
• مرگ ناگهانی قلب: برخی از آریتمی‌هایی که می‌توانند با آپنه خواب اتفاق بیفتند، شدید هستند و می‌توانند قلب را متوقف کنند. این توقف یک وضعیت تهدیدکننده زندگی است که به عنوان مرگ ناگهانی قلبی شناخته می‌شود.
• خواب آلودگی در طول روز: اگرچه احساس خواب آلودگی در طول روز ممکن است خطرناک به نظر نرسد، بسته به کاری که انجام می‌دهید می‌تواند خطرناک باشد. اگر هنگام رانندگی یا کار با ماشین‌های خطرناک به خواب می‌روید، این می‌تواند پیامدهای مرگباری داشته باشد.
• خستگی روز: بیداری‌های مکرر مرتبط با آپنه خواب، خواب معمولی را غیرممکن می‌کند و به نوبه خود باعث خواب آلودگی شدید، خستگی و تحریک‌پذیری در طول روز می‌شود.
• اختلال در تمرکز: ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشید و در محل کار، تماشای تلویزیون یا حتی هنگام رانندگی به خواب بروید. افراد مبتلا به آپنه خواب در معرض خطر تصادفات وسایل نقلیه موتوری و محل کار هستند.
• تغییر خلق و خو: همچنین ممکن است احساس تندخو، بدخلقی یا افسردگی داشته باشید. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا مشکلات رفتاری داشته باشند.
• فشارخون بالا: افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در طول OSA رخ می‌دهد، فشار خون را افزایش می‌دهد و سیستم قلبی عروقی را تحت فشار قرار می‌دهد. داشتن OSA خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهد.
• عوارض دارو و جراحی: آپنه انسدادی خواب نیز با برخی داروها و بیهوشی عمومی نگران کننده است. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است بعد از جراحی دچارعوارض بیشتری شوند، زیرا مستعد مشکلات تنفسی هستند، به خصوص زمانی که آرام‌بخش دریافت می‌کنند و به پشت دراز می‌کشند.
• مشکلات کبدی: افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر احتمال دارد که نتایج نامنظم در آزمایشات عملکرد کبد داشته باشند و کبد آنها به احتمال زیاد علائم زخم را نشان می‌دهد که به عنوان بیماری کبد چرب غیرالکلی شناخته می‌شود.

تشخیص آپنه خواب

تشخیص آپنه خواب توسط متخصص است که در مورد علائم و سابقه شما سؤالاتی می‌پرسد. اگر آنها بر اساس علائم و پاسخ‌های شما به آپنه خواب مشکوک شوند، احتمالا از شما می‌خواهند که آزمایش آپنه خواب انجام دهید. راه های تشخیص آپنه خواب عبارتند از:

تاریخچه سلامت و معاینه فیزیکی

ارزیابی آپنه خواب معمولا با بررسی علائم و سلامت کلی فرد و همچنین یک معاینه فیزیکی شروع می‌شود. این برای شناسایی علائم آپنه خواب و شناسایی عوامل خطری طراحی شده است که می‌توانند در این وضعیت نقش داشته باشند.

مطالعه خواب با پلی سومنوگرافی

مطالعه خواب برای تشخیص آپنه خواب انسدادی یا مرکزی ضروری است. قابل اعتمادترین نوع مطالعه خواب پلی سومنوگرافی نام دارد که در طول یک شب اقامت در یک کلینیک خواب یا در منزل انجام می‌شود. در طول پلی سومنوگرافی، چندین حس‌گر برای ردیابی تنفس، بیداری، سطح اکسیژن، حرکت عضلات، مراحل خواب و سایر جنبه‌های خواب استفاده می‌شود. یک مطالعه خواب در کلینیک یا در منزل می‌تواند تعیین کند که آیا تنفس غیرطبیعی است و بین آپنه خواب انسدادی و آپنه مرکزی تمایز قائل شود.