سکته مغزی خفیف یا گذرا (ایسکمیک)

سکته مغزی خفیف یا گذرا (TIA)، زمانی رخ می‌دهد که بخشی از مغز کمبود موقت جریان خون را تجربه کند. این باعث ایجاد علائمی شبیه سکته می‌شود که معمولا در عرض ۲۴ ساعت برطرف می‌شوند. به طور معمول آسیب جدی به ناحیه مغز وارد نمی‌کند اما می‌تواند یک زنگ هشداری برای سکته‌های مغزی خطرناک بعدی نیز باشد.

سکته مغزی خفیف یا گذرا (TIA) چیست؟

سکته مغزی خفیف یا گذرا (TIA) به دلیل کمبود موقت جریان خون در بخشی از مغز ایجاد می‌شود. حالتی است که در آن یک لخته خون در ناحیه مغز فرد وجود دارد که این لخته خون ممکن است به زودی رگ‌های مغز را بسته و فرد را دچار سکته‌های مغزی عمیق‌تر و بیشتری کند.

بیمار دچار سکته مغزی خفیف یا گذرا ممکن است نشانه‌های موقتی همانند اختلال در بلع و تکلم، اختلال دیداری، بی‌حسی یا ضعف در عضلات صورت، ضعف دست‌ها و پاها را تجربه کند.

تمامی این علائم پس از گذشت ۲۴ ساعت از سکته به طور کامل از بین می‌رود که به همین دلیل عده‌ای از افراد ممکن است متوجه حمله سکته مغزی نشوند و آنرا جدی نگیرند.

علائم‌ سکته مغزی خفیف یا گذرا

علائم سکته مغزی خفیف یا گذرا شبیه علائم سکته مغزی است، اما به این اندازه طول نمی‌کشد و منجر به آسیب دائمی مغز نمی‌شود. از آنجایی که علائم سکته خفیف و سکته واقعی بسیار شبیه به هم هستند، تا زمانی که از نظر پزشکی مورد ارزیابی قرار نگیرید، تقریبا تشخیص سخت و غیرممکن است.

علائم‌ سکته مغزی خفیف عبارتند از: 

• بی‌حسی یا ضعف در صورت، بازوها یا پاها
• سردرگمی ناگهانی
• مشکل در درک
• مشکل در راه رفتن
• از دست دادن تعادل
• عدم هماهنگی
• مشکل در بلع (دیسفاژی)
• افتادگی صورت
• اختلال در تکلم
• دوبینی و یا از دست دادن بینایی
• سردرد و سرگیجه ناگهانی
• عدم توانایی در راه رفتن
• سوزش قسمت‌های بدن
• بی‌اختیاری ادرار و مدفوع

اگر به دنبال اطلاعات جامع در مورد این بیماری هستید، مقاله هر آنچه باید در مورد سکته مغزی بدانید را مطالعه کنید.

دلایل سکته مغزی خفیف یا گذرا

لخته شدن خون علت اصلی سکته‌های خفیف مغزی است. هنگامی‌که یک لخته در یک سرخرگ متصل به مغز وجود دارد، خون نمی‌تواند آزادانه آنطور که لازم است جریان داشته باشد، به این معنی که مغز، اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کند.

در یک سکته مغزی گذرا، این لخته‌ها معمولا موقتی هستند و به سرعت جذب می‌شوند و جریان خون مناسب را بازیابی می‌کنند.

خطر لخته شدن خون با افزایش سن افزایش می‌یابد، زیرا هر چه سن بالاتر می‌رود، رگ‌های خونی ما باریک‌تر می‌شوند. عوامل دیگری که می‌توانند احتمال لخته شدن خون را افزایش دهند عبارتند از:

• فشار خون بالا
• شریان‌های باریک ناشی از تجمع پلاک (آترواسکلروز) در داخل یا اطراف مغز
• سیگار کشیدن
• دیابت
• کلسترول بالا
• چاقی

عوامل خطر حمله ایسکمیک گذرا (Ischemic stroke) چیست؟

دلایل ایجاد و عوامل خطر حمله ایسکمیک گذرا (TIA) عبارتند از:

• سن بالا: خطر سکته مغزی بعد از ۵۵ سالگی در مردان و زنان دو برابر می‌شود.
• سابقه خانوادگی سکته مغزی
• جنسیت مرد: مردان در معرض خطر بیشتری برای TIA هستند.
• فشار خون بالا
• عدم تحرک بدنی
• دیابت
• انواع بیماری قلبی
• فیبریلاسیون دهلیزی
• سیگار کشیدن
• سطح کلسترول خون بالا
• سوء مصرف مواد مخدر
• چاقی

حمله ایسکمیک گذرا چگونه تشخیص داده می شوند؟

بیمارانی که سکته مغزی خفیف (Ischemic stroke) را تجربه می‌کنند باید فورا ویزیت شوند. ارزیابی شامل معاینه توسط پزشک و آزمایشات تشخیصی است. پزشک برای آزمایش بینایی، قدرت عضلانی و توانایی فکر کردن و صحبت کردن، چند بررسی سریع ساده انجام می‌دهد.

تست تشخیصی شامل توموگرام کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری مغناطیسی (MRI) از مغز و شریان‌های کاروتید برای تعیین علت احتمالی TIA است.

آزمایشات دیگر شامل الکتروکاردیوگرام (ECG) قلب، ضربان قلب، دمای بدن، مطالعه خواب (برای جستجوی آپنه خواب) و آزمایش خون (برای جستجوی عوامل خطر سکته مغزی) مورد استفاده قرار می‌گیرند.

درمان سکته مغزی گذرا

از آنجایی که حملات ایسکمیک گذرا (TIA) به عنوان سکته‌های کوچک در نظر گرفته می‌شود، رویکرد کلی برای درمان و پیشگیری از TIA همان روشی است که برای درمان و پیشگیری از سکته مغزی استفاده می‌شود.

راه های درمان سکته مغزی گذرا عبارتند از:

• اگر سکته مغزی خفیف (Ischemic stroke) به دلیل تنگ شدن شدید یک شریان اصلی در مغز باشد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که آسپرین و کلوپیدوگرل را به مدت ۹۰ روز مصرف کنید.
• اگر ضربان قلب نامنظم (فیبریلاسیون دهلیزی) دارید، پزشک ممکن است درمان با داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین (کومادین)، آپیکسابان، ریواروکسابان یا دابیگاتران را توصیه کند.
• اگر آترواسکلروز (رسوبات چربی/ پلاک‌ها) در شریان‌های کاروتید و سرخرگی که خون مغز را تامین می‌کند، یافت شود، ممکن است جراحی کاروتید توصیه شود. یکی از دو روش جراحی ممکن است توصیه شود.
• برداشتن و خارج کردن لخته خون
• اندآرترکتومی کاروتید (Carotid Endarterectomy)
• آنژیوپلاستی (Angioplasty)
• استنت رادیوسرجری استریوتاکتیک (stereotactic)
• کاردرمانی
• آب درمانی
• تحریک الکتریکی مغز (TDCS)
• فیزیوتراپی و توانبخشی
• واقعیت مجازی در توانبخشی سکته مغزی

آیا سکته مغزی خوب می‌شود؟

از پرتکرارترین و مهم‌ترین سوالات بیمارانی که دچار سکته مغزی شده‌اند، این است که آیا بیماران پس از سکته مغزی خوب می‌شوند؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که دو فاکتور مهم‌ مدت زمان و نوع سکته، تشخیص دهنده شیوه درمان بیماران سکته مغزی و میزان بهبودی آنان است.

هر چه بیماران زودتر جهت بهبود و درمان خود اقدام نمایند، شانس بیشتری برای بهبودی و از بین بردن عوارض‌های طولانی مدت ناشی از سکته مغزی را دارند.

فیزیوتراپی سکته مغزی

هدف از فیزیوتراپی سکته مغزی در مراکز توانبخشی، دادن برنامه‌های مدون و طراحی‌شده جهت تسریع روند بهبودی بیمار است و از جمله روش‌های درمانی است که تاثیر به سزایی در جهت بهبودی بیماران سکته مغزی دارد.

زمان شروع تمرینات فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی در بخش Icu بیمارستان، ۲۴ ساعت بعد، درمان خود با را با استفاده از روش درمانی فیزیوتراپی آغاز نماید. این روند درمانی پس از ترخیص بیمار، به صورت فیزیوتراپی در منزل یا کلینیک نیز ادامه دارد.

بیماران با انجام حرکات فیزیوتراپی، این امکان را دارند تا سلول‌های جدیدی را جایگزین سلول‌های آسیب دیده کنند و توانایی از دست رفته خود را تا حدودی دوباره باز گردانند.

بازآموزی مهارت‌های از دست رفته، تسکین درد، از جمله هدف اصلی فیزیوتراپی پس از سکته مغزی است که طی شش ماه نخست پس از بروز سکته مغزی، بدن حداکثر پاسخ را به درمان‌های فیزیوتراپی می‌دهد.